Wat bepaalt jouw eetgedrag?
Verschillende factoren bepalen of je gezonde keuzes maakt op het vlak van eten. Sommige heb je zelf in de hand, andere helemaal niet en met nog andere kun je leren omgaan. GLOHW (Gezond Leven op het Werk) en het Vlaams Instituut Gezond Leven leggen het uit aan de hand van het Gedragswiel. Je krijgt ook concrete tips om gezonder te eten.
Het Gedragswiel: 3 zaken bepalen ons eetgedrag
Wil je een bepaald gedrag stellen of veranderen? Dan zijn er volgens het Gedragswiel 3 voorwaarden:
- Je kunt en weet het en hebt dus bepaalde competenties nodig.
- Je wilt het en hebt dus bepaalde drijfveren of motivatie nodig.
- Het is mogelijk en haalbaar binnen de context waarin je leeft.
Hieronder vind je enkele concrete tips en tools om met elk van de voorwaarden aan de slag te gaan.
Hoe schaaf je je voedingsvaardigheden bij?
De voedingsdriehoek(opent in nieuw venster) is de hoeksteen van gezonde voedingsvaardigheden. Wanneer je inzicht hebt in je eigen gedrag, kun je bewuste keuzes maken en nieuwe gezonde gerechten leren bereiden.
- Stap 1
De voedingsdriehoek(opent in nieuw venster) geeft aan wat het Vlaams Instituut Gezond Leven verstaat onder gezond en milieuverantwoord eten. Het Instituut gaat uit van 3 uitgangspunten:
- Eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding.
- Eet en drink zo weinig mogelijk lege calorieën.
- Vermijd voedselverlies en matig je consumptie.
Hoe pas je dit concreet toe? Je leert er alles over in het webinar ‘Slim eten in de rush van vandaag’ op donderdag 23 november 2023.
Meer weten? Op de website van het Instituut Gezond Leven(opent in nieuw venster) vind je tal van tips en tricks om de principes in de praktijk toe te passen.
- Stap 2
De voedingsdriehoek leert je wat gezond eten precies is. Handig! Maar weet jij concreet of je genoeg groenten en fruit eet op een dag? En of je wel voldoende water drinkt?
Diverse gezondheidstestjes(opent in nieuw venster) geven je alle inzichten die je nodig hebt. Aan de hand van korte vragenlijsten ontdek je snel of je zelf voldoet aan de adviezen rond fruit, groenten, water en een gezonde lunch. Je krijgt ook advies over je eigen eet- en drinkgedrag. Zo kom je snel te weten of je gezond eet en drinkt!
- Stap 3
Theorie en inzichten, goed en wel. Maar hoe pas je nu concreet je gedrag aan? Op de website van Zeker Gezond(opent in nieuw venster) vind je tal van eenvoudige gezonde recepten om je vaardigheden in de keuken te verbeteren. Experimenteer en leer naar hartenlust bij!
Motivatie: bewuste en onbewuste drijfveren bepalen je eetgedrag
Als je kiest voor een bepaald voedingsmiddel, dan zitten daar bepaalde drijfveren achter. Soms zijn die heel bewust, maar er zijn ook heel wat automatische, impulsieve drijfveren waar je zelf minder vat op hebt.
- Stap 1
Door bepaalde voedingskeuzes te maken, kun je je eigen gezondheid én die van de planeet verbeteren. Een win-win voor beide partijen: voor jezelf op korte termijn, voor de planeet en toekomstige generaties op lange termijn.
Van gezonde voeding(opent in nieuw venster) plukt je lichaam een leven lang de vruchten. Voeding is immers de brandstof voor je lichaam. Een gezond eetpatroon levert je energie en de nodige voedingsstoffen(opent in nieuw venster) om optimaal te functioneren en je goed in je vel te voelen.
Gezond eten geeft je lichaam wat het nodig heeft, niet meer én niet minder. Het zorgt er bovenal voor dat je lichaam goed functioneert en dat je kansen op de ontwikkeling van voedingsgerelateerde ziekten dalen.
- Stap 2
- Stress(opent in nieuw venster) kan ervoor zorgen dat je onbewust je eetpatroon gaat aanpassen. Licht stresserende situaties doen je meer eten, terwijl ernstig stressvolle situaties je minder doen eten.
- Ook emoties(opent in nieuw venster) sturen het eetgedrag zonder dat je er stil bij staat. Als emotionele eter eet je vaak meer wanneer je negatieve emoties ervaart. Je ‘dempt’ als het ware je gevoelens met voeding. Ook positieve emoties sturen je eetgedrag aan. Denk maar aan vrolijke gelegenheden zoals huwelijken of verjaardagen die we associëren met rijkelijke maaltijden.
- Eet je omdat je signalen uit je omgeving opvangt, zoals geuren of een bepaald zicht? Dat is extern eten(opent in nieuw venster). De prikkels wekken je zin in eten op, terwijl je misschien geen honger hebt. Ze doen je jouw verzadigingsgevoel vergeten, waardoor je meer eet dan nodig. Mindful eten en het aanpassen van de omgeving (zie lager) kunnen hier soelaas bieden.
Het loont om een tijdje je eetgedrag in kaart te brengen en te registreren. Vervolgens kan je deze nieuwe bewustwording onderzoeken: wat zijn de onderliggende oorzaken van stress? Welke emoties tracht je te onderdrukken met voeding? Waar heb je op dat moment écht behoefte aan?
Met mildheid naar de bron kijken brengt je al een heel eind.
Context: hoe pas je je omgeving aan zodat ze je ondersteunt in je eetgedrag?
De omgeving is vaak een belangrijke kracht in het nemen van beslissingen. Zowel onze fysieke als sociale context spelen een rol bij onze voedingskeuzes.
- Stap 1
Je wil om gezond(er) te eten krijgt het dikwijls zwaar te verduren. Thuis, op je werk, op school, maar ook onderweg, … allerhande boodschappen sturen ons gedrag. Vaak zonder dat we ons er bewust van zijn!
Om het heft terug in eigen handen te nemen kan je starten met het inrichten van je fysieke omgeving(opent in nieuw venster). Enkele tips voor bij je thuis:
- Scheid de woonkamer en de keuken. Hoe meer tijd je doorbrengt in de keuken, hoe meer je de neiging hebt om te eten! Het mag er natuurlijk gezellig zijn maar verplaats de televisie en comfortabele stoelen naar je woonkamer zodat je minder lang in de keuken ‘rondhangt’.
- Leg ongezonde voeding uit je zicht en bereik. Je eet immers vaak wat er eerst in je gezichtsveld komt. Zet dus een schaal met vers fruit en een fles water op tafel in plaats van een doorzichtige pot met snoep of koeken.
- Geef jezelf zin om te koken. Dat begint met een goed uitgeruste keuken die je uitnodigt om vaak en gezond te koken.
Dezelfde principes gelden uiteraard ook op het werk of in je wagen.
- Stap 2
Ook de mensen rondom je kunnen jouw eetgedrag mee bepalen. Helaas kan alleen jij je eetgedrag en de invloed van anderen daarop succesvol aanpakken. Het gedrag van je omgeving kan je niet veranderen, wél hoe je er zelf mee omgaat.
Tegen de stroom in zwemmen is gemakkelijker als je de mensen in het gezelschap goed kent. Ga dus tóch voor je slaatje. Dan is de kans groot dat de rest van de groep jouw voorbeeld volgt en ook kiest voor een gezonder alternatief. Meer tips vind je op de website van het Instituut Gezond Leven(opent in nieuw venster).
Het Gedragswiel leert je dat je met zowel individuele (competenties en drijfveren) als externe (context) invloeden rekening moet houden. Met de nodige kennis, zelfbewustzijn en skills kun je met vertrouwen een gezonder eetpatroon ontwikkelen.