Aanbevelingen Europese peer review omgezet naar verbeteracties

Aan de 3de ronde van de Europese peer review namen naast Statbel ook enkele andere nationale autoriteiten (ONA’s) deel. De deelnemende ONA’s waren het Instituut voor de Nationale Rekeningen, de Directie Energie van de FOD Economie, de FOD Binnenlandse Zaken en de Vlaamse Statistische Autoriteit (VSA). Het Belgische statistische systeem voldoet in zijn geheel in hoge mate aan de kwaliteitsprincipes van de Praktijkcode voor Europese statistieken. Het peer review team formuleerde echter ook enkele aanbevelingen.

Voor volgende aanbevelingen dienen ook de ONA’s verbeteracties te formuleren:

• betere samenwerking tussen alle statistiekproducenten
• nieuwe data-uitdagingen
• aandacht voor de gebruikers.

Net als de peer review rapporten worden ook de verbeteracties volgens een analoge structuur opgemaakt. Elke aanbeveling start met een globale schets van de huidige situatie met daarna de verbeteracties van zowel Statbel als de deelnemende ONA’s. Elke verbeteractie bevat een korte beschrijving, de deadline en de verantwoordelijke uitvoerder. De verbeteracties zijn SMART geformuleerd, dit wil zeggen specifiek, meetbaar, acceptabel, realiseerbaar en tijdgebonden. Er wordt verder duidelijk aangegeven in welke mate de actie bijdraagt aan de realisatie van een aanbeveling.

Hieronder volgt een overzicht van de voorgestelde verbeteracties door de Vlaamse Statistische Autoriteit. Voor enkele verbeteracties zal de VSA ook samenwerken met Statbel en de andere ONA’s.

Betere samenwerking tussen alle statistiekproducenten

Om de samenwerking tussen Statbel en de ONA’s te versterken beveelt het peer review team aan om systematische uitwisselingen en opleiding tot stand te brengen over hun statistiekproductie, methoden en kwaliteitsnormen. De ontwikkeling van competenties en vaardigheden op het gebied van statistiek kan ook ondersteund worden door de mobiliteit van statistici tussen de organisaties aan te moedigen.

De VSA zal de nodige instrumenten ontwikkelen om het te creëren kwaliteitskader voor Europese statistieken van Statbel te promoten en ondersteunen bij de producenten van Statistiek Vlaanderen. Hierbij zal de VSA rekening houden met het eigen wettelijk en institutioneel kader.

Bijkomend zal de VSA haar steentje bijdragen aan enkele acties waarvoor de verantwoordelijkheid bij Statbel ligt. Het betreft enerzijds de medewerking aan een overzichtsnota met verwachtingen ten aanzien van eventuele personeelsuitwisselingen met aansluitend de uitwerking van een standaardovereenkomst voor tijdelijke detachering en anderzijds het mee in kaart brengen van opleidingsbehoeften en -kansen en de implementatie van een opleidingsprogramma.

Nieuwe data-uitdagingen

Om een antwoord te kunnen bieden op de vraag naar relevante, tijdige en actuele statistieken op basis van zowel klassieke bevragingen bij burgers, bedrijven en organisaties, administratieve data en nieuwe databronnen neemt de VSA verschillende verbeteracties op.

De toename van nieuwe statistiekbehoeften en nieuwe beleidsprioriteiten maken de ontwikkeling van methodologieën om nieuwe gegevensbronnen te gebruiken, noodzakelijk. Om dit mogelijk te maken, zal de VSA vanaf 2023 bij de opmaak van de jaarlijkse begroting bij de bevoegde verantwoordelijken pleiten voor het behoud, of indien mogelijk verhoging, van de huidige beschikbare middelen (budget en personeel).

Om beschikbare, soms privacygevoelige, data optimaal te benutten, is de ontwikkeling van een passende institutionele omgeving met administratieve en andere datahouders noodzakelijk. Een belangrijke voorwaarde is het juridische kader. Daartoe werkt de VSA aan de aanpassing van het besluit Vlaamse openbare statistieken met organisatorische en technische maatregelen voor zowel de uitoefening van haar rol als Trusted Third Party als voor de uitbouw van het statistisch datawarehouse, inclusief de mogelijkheid van datakoppelingen. Deze maatregelen garanderen de kwaliteit, de vertrouwelijkheid en de veiligheid van de gegevens en het statistische geheim. Verder heeft de VSA als ambitie om een sterkere rol op te nemen op het vlak van dataverwerving, -koppeling en -verspreiding van microdata voor statistisch en wetenschappelijke doeleinden.

Veranderende en nieuwe strategische en operationele behoeften vereisen de nodige vaardigheden, competenties en expertise. In samenwerking met een externe consultant zal de VSA op basis van internationale kaders zoals het Generic Activity Model for Statistical Organisations(opent in nieuw venster) (GAMSO), het Generic Statistical Business Process Model(opent in nieuw venster) (GSBPM) en de strategische doelstellingen 2022-2024 de nodige competenties binnen de VSA in kaart brengen en trajecten opstarten om de ontbrekende competenties verder te ontwikkelen. Bijkomend zal de VSA in samenwerking met de betrokken partners binnen Statistiek Vlaanderen een data science opleidingsaanbod uitwerken en een haalbaarheidsstudie over een e-learning community opzetten.

Om de innovatieve databronnen en privégegevens optimaal te kunnen benutten voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van officiële statistieken, moeten de nodige IT-tools beschikbaar zijn. De VSA zal niet alleen inzetten op het verwerven van innovatieve databronnen en privégegevens, maar zal ook bijkomend analyseren hoe organische data geïntegreerd kunnen worden binnen het statistisch datawarehouse dat momenteel ontwikkeld wordt voor klassieke gestructureerde microdata.

Aandacht voor de gebruikers

Het gebruik van statistieken is afhankelijk van de mate waarin statistieken zichtbaar en gekend zijn door de gebruiker. Op dat vlak beveelt het peer review team aan om de zichtbaarheid van alle Europese statistieken die binnen het Belgische statistische systeem worden geproduceerd, te verbeteren door een webportaal op te zetten, inclusief een lijst van de Europese statistieken, een link naar hun publicatie met eveneens een overzicht van de regelingen voor voorafgaande toegang. Het waarborgen van transparantie en gelijke toegang tot informatie voor alle gebruikers is immers van fundamenteel belang om de onafhankelijkheid en geloofwaardigheid van het Belgisch statistisch systeem te behouden.

In juli 2022 zijn alle voorgestelde verbeteracties door Statbel aan Eurostat opgeleverd. Begin september 2022 volgde de feedback van Eurostat met als belangrijkste aandachtspunten een scherpere formulering van enkele verbeteracties en het uitsplitsen van sommige acties met het oog op de opvolging van de uitvoering ervan. Ook de verbeteracties zullen publiek beschikbaar komen. Een jaarlijkse opvolging van de uitvoering van de verbeteracties is voorzien vanaf 2024, wanneer alle peer reviews zijn afgerond. De deadline voor het realiseren van de verbeteracties varieert van eind 2023 tot eind 2027.

Het peer review rapport(PDF bestand opent in nieuw venster) voor België is beschikbaar. Ook de verbeteracties zullen gepubliceerd worden op de Eurostat-website(opent in nieuw venster). Op die website vind je ook de rapporten over de andere EU-lidstaten. Momenteel zijn de rapporten van Duitsland, Estland, Ierland, Finland, Frankrijk, Litouwen, Luxemburg, Zweden en Noorwegen als lid van de Europese Vrijhandelsassociatie gepubliceerd. Voor Frankrijk zijn ook de verbeteracties al beschikbaar.