De VSA als dienstverlener voor het netwerk: focus op de rol als vertrouwde derde partij (TTP)

Binnen het CVOS werd het afgelopen jaar gestart met de voorbereidingen van het statistisch meerjarenprogramma dat zal goedgekeurd worden door de nieuwe Vlaamse regering na de nodige afstemming met de belanghebbenden en gebruikers. Zo werd op 16 oktober 2023 in het CVOS het ontwerp van strategische blauwdruk voor het netwerk Statistiek Vlaanderen en de VSA afgeklopt als tekst die verder afgetoetst kon worden bij de belanghebbenden. De blauwdruk schetst de algemene lijnen van waar we met het netwerk in de volgende legislatuur naar toe willen.

De ambitie in de strategische blauwdruk blijft de realisatie van een volwaardig Vlaams openbarestatistieksysteem dat aansluit bij de doelstellingen van het Bestuursdecreet(opent in nieuw venster), het Samenwerkingsakkoord(opent in nieuw venster) en de Vertrouwensverbintenis voor de Statistiek.

De coördinatie binnen dit decentraal systeem gebeurt via het meerjarig Vlaams statistisch programma (VSP) en de daarin opgenomen lijst met Vlaamse openbare statistieken, via de uitwerking van een gezamenlijk kwaliteitskader, via de nodige kennisdeling en via de werkzaamheden en ondersteuning van de VSA.

Het netwerk Statistiek Vlaanderen werkt op een decentrale manier. Dat wil zeggen dat de entiteiten zelf verantwoordelijk zijn voor de productie en publicatie van hun openbare statistieken. Maar de entiteiten staan daarbij niet alleen. Zij zullen bij hun statistische activiteiten een beroep kunnen doen op ondersteuning vanuit de Vlaamse Statistische Autoriteit. In dat kader werd in het Coördinatiecomité voor Vlaamse Openbare Statistieken van november 2023 een eerste overzicht van mogelijke diensten vanuit de VSA besproken. Het gaat onder meer om de ondersteuning van de entiteiten op vlak van dataverwerving, -deling en -koppeling (inclusief de rol van vertrouwde derde partij of TTP), ontsluiting en visualisatie van data en statistieken, statistische methodologie, kwaliteitsverbetering, gebruikersinspraak en gebruik van data science-technieken. In het CVOS van januari 2024 zal bepaald worden welke diensten door de VSA in 2024 prioritair zullen worden uitgewerkt.

Je kan bij de VSA of bij de CVOS-vertegenwoordiger van jouw beleidsdomein terecht met je vragen rond de dienstverlening vanuit de VSA. Wanneer de prioriteiten duidelijk zijn in 2024 zullen we hierrond de nodige communicatie opzetten.

Ook zullen we in de komende nieuwsbrieven telkens een vorm van dienstverlening aan bod laten komen. We starten in deze nieuwsbrief met de diensten die de VSA vanuit het Bestuursdecreet opneemt als vertrouwde derde partij.

De Vlaamse Statistische Autoriteit kan volgens het Bestuursdecreet optreden als vertrouwde derde partij. Zo kan ze voor de netwerkpartners optreden als doorgeefluik van rijkregistergegevens in het kader van burgerbevragingen of gegevens uit databanken koppelen. Belangrijk hierbij is dat de VSA door de netwerkpartner al vanaf de conceptuele fase betrokken wordt als gesprekspartner om de vraag en de mogelijkheden uit te klaren en de haalbaarheid ervan te onderzoeken.

In het Bestuursdecreet Afdeling 8. - Organisatie van het statistiekbeleid(opent in nieuw venster), is bepaald dat de Vlaamse Statistische Autoriteit met het oog op het realiseren van openbare statistieken kan optreden als vertrouwde derde partij of Trusted Third Party (hier TTP). Wanneer een organisatie in het kader van wetenschappelijk of statistisch onderzoek nood heeft aan directe identificatiegegevens, zoals naam, rijksregisternummer of adres, dan mag die omwille van privacyredenen niet zelf beschikken over die directe identificatiegegevens, maar moet die daarvoor beroep doen op een erkende TTP. De VSA kan deze rol vervullen en zal de verkregen gegevens anonimiseren of pseudonimiseren alvorens deze door te geven aan de organisatie of haar verwerker.

Alle leden van het netwerk Statistiek Vlaanderen (SV) vermeld in Art. III.107. §1 van het Bestuursdecreet(opent in nieuw venster) van 4 december 2018, kunnen beroep doen op de VSA als TTP, evenals universiteiten, hogescholen of erkende onderzoeksinstellingen (Bestuursdecreet(opent in nieuw venster) Art. III.113. §4). In een eerste fase zal de VSA deze dienstverlening echter beperken tot de SV-netwerkleden, met uitbreiding van de steunpunten die werken in opdracht van een SV-netwerklid.

Momenteel treedt de VSA in 2 gevallen op als doorgeefluik:

• Doorgeven van rijkregistergegevens in het kader van burgerbevragingen. De VSA ontvangt de contactgegevens van een steekproef vanwege het Rijksregister en geeft deze - eventueel na een tussenliggende activiteit - verder door aan een veldwerkbureau. Nadat het veldwerk werd uitgevoerd door het veldwerkbureau, zal de organisatie of haar verwerker enkel pseudonieme gegevens in handen krijgen. Dit is ondertussen een standaardactiviteit geworden van de VSA.

• Verrijking van gegevens door koppeling vanuit verschillende bronnen. Wanneer een organisatie onderzoek wenst te doen op bestaande gegevens van verschillende ‘eigenaars’ of leveranciers – dus verschillende bronnen – en die gegevens moeten gekoppeld worden, dan kan ze daarvoor terecht bij een erkende TTP, zoals de VSA. Een koppeling kan gebeuren op basis van parameters zoals het rijksregisternummer, het ondernemingsnummer, het adres of een combinatie van variabelen. Momenteel gebeurt dit nog zeer beperkt, maar de VSA wil deze dienstverlening sterker uitbouwen.
  Het koppelen van surveygegevens met bestaande administratieve gegevens, bijvoorbeeld gegevens uit de census, behoort ook tot de verrijking van gegevens. Dit zorgt voor een verlaging van de surveylast omdat je op die manier niet alles moet bevragen.