Waterarmoede

In 2024 leverden de 6 drinkwatermaatschappijen die actief zijn in het Vlaamse Gewest water aan 2.851.676 particuliere afnemers met een eigen watermeter (klanten zonder ondernemingsnummer). Binnen die groep waren 185.682 afnemers beschermd (open definitie) met recht op een sociaal tarief (open definitie) (6,5%), 26.414 afnemers waren beschermd zonder recht op een sociaal tarief (bijna 1%).

Klanten met betalingsmoeilijkheden kunnen een afbetalingsplan voor de drinkwaterfactuur aanvragen bij het waterbedrijf. In 2024 werden in totaal 49.197 afbetalingsplannen aangevraagd. Voor het eerst sinds 2017 is er weer sprake van een stijging.

Bij aanhoudende betalingsmoeilijkheden kan het waterbedrijf een aanvraag tot begrenzing van de drinkwatertoevoer indienen bij de lokale adviescommissie (open definitie) (LAC). De LAC kan bij dergelijke aanvragen een afbetalingsplan opleggen. Als de klant het afbetalingsplan volgt, wordt hij niet begrensd of afgesloten.

In 2024 waren er 8.537 afbetalingsplannen opgelegd via de LAC. Dat aantal steeg tussen 2015 en 2017 van 10.290 tot 14.409 (+40%) en daalde daarna tot 12.508 in 2019 (-13%). In 2020 was er sprake van een bijkomende daling tot 8.848 (-29%). Die daling werd minstens gedeeltelijk veroorzaakt door de impact van de COVID-19-pandemie. De pandemie en de door de overheden getroffen preventiemaatregelen verhinderden de normale werking van de waterbedrijven en de LAC. De jaren nadien lag het aantal opgelegde afbetalingsplannen telkens op ongeveer hetzelfde niveau als in 2020.

Bij aanhoudende betalingsmoeilijkheden kan de lokale adviescommissie (LAC) op vraag van het waterbedrijf ook besluiten om de drinkwatertoevoer te begrenzen. Begrenzen betekent dat de watertoevoer in debiet begrensd wordt tot minimaal 50 liter per uur. In een aantal gevallen kan bij het waterbedrijf ook een aanvraag tot afsluiting ingediend worden.

In 2024 werden in het Vlaamse Gewest in totaal 1.915 begrenzingen uitgevoerd na een LAC-beslissing om redenen van wanbetaling. Het aantal begrenzingen is sterk toegenomen. Sinds 1 januari 2020 is de verplichte debietbegrenzing ingevoerd. Een particuliere klant met betalingsproblemen doorloopt nu eerst de procedure voor debietbegrenzing alvorens de watervoorziening kan worden afgesloten. Er vonden in 2024 ook 585 afsluitingen plaats na een LAC-beslissing om redenen van wanbetaling.

In 2020 waren er slechts 70 begrenzingen en geen afsluitingen. Het lage aantal begrenzingen en de sterke daling (tot 0) van het aantal afsluitingen in 2020 werden minstens gedeeltelijk veroorzaakt door de gevolgen van de COVID-19-pandemie: van 20 maart 2020 tot 17 juli 2020 en van 30 oktober 2020 tot en met 27 februari 2021 was een civiele noodsituatie van kracht. Tijdens de periodes van civiele noodsituatie konden de waterbedrijven niet overgaan tot het afsluiten of begrenzen van het debiet van de waterlevering bij een abonnee, tenzij in geval van een onmiddellijke bedreiging van de volksgezondheid.