Waterarmoede

Begin 2021 leverden de 6 drinkwatermaatschappijen die actief zijn in het Vlaamse Gewest water aan in totaal 2.761.121 huishoudens die beschikken over een eigen watermeter (klanten zonder ondernemingsnummer). Binnen die groep waren 165.368 huishoudens beschermd (open definitie) met recht op een sociaal tarief (open definitie) (6%), 28.292 huishoudens waren beschermd zonder recht op een sociaal tarief (1%).

Klanten met betalingsmoeilijkheden kunnen een afbetalingsplan voor de drinkwaterfactuur aanvragen bij het waterbedrijf. In 2021 werden in totaal 57.233 afbetalingsplannen aangevraagd. Dat aantal ligt 2% lager dan in 2020.

Bij aanhoudende betalingsmoeilijkheden kan het waterbedrijf een aanvraag tot begrenzing van de drinkwatertoevoer indienen bij de lokale adviescommissie (LAC) (open definitie) . Begrenzen betekent dat de watertoevoer in debiet begrensd wordt tot minimaal 50 liter per uur. In een aantal gevallen kan bij het waterbedrijf ook een aanvraag tot afsluiting ingediend worden. Afsluiting betekent dat er geen water meer uit de kraan komt. De LAC kan bij dergelijke aanvragen echter ook een afbetalingsplan opleggen. Als de klant dit afbetalingsplan volgt, wordt hij niet begrensd of afgesloten.

Het aantal afbetalingsplannen opgelegd via de LAC steeg tussen 2015 en 2017 van 10.290 tot 14.409 (+40%) en daalde daarna tussen 2017 en 2019 tot 12.508 (-13%). In 2020 was er sprake van een bijkomende daling tot 8.848 (-29%). Die daling werd minstens gedeeltelijk veroorzaakt door de impact van de COVID-19-pandemie. De pandemie en de door de overheden getroffen preventiemaatregelen verhinderden de normale werking van de waterbedrijven en de LAC. In 2021 lag het aantal opgelegde afbetalingsplannen op ongeveer hetzelfde niveau als in 2020.

Vanaf 1 januari 2020 kan een huishoudelijke klant met betalingsproblemen niet meer van de watervoorziening afgesloten worden zonder dat eerst de procedure debietbegrenzing via de LAC-commissie werd doorlopen.

In 2021 werden in het Vlaamse Gewest in totaal 777 begrenzingen uitgevoerd na een LAC-beslissing om redenen van wanbetaling. Er vonden in 2021 ook 8 afsluitingen plaats waarvoor een LAC-advies om redenen van wanbetaling nodig was.

In 2020 waren er slechts 70 begrenzingen en geen afsluitingen. Het lage aantal begrenzingen en de sterke daling (tot 0) van het aantal afsluitingen in 2020 werden minstens gedeeltelijk veroorzaakt werd door de gevolgen van de COVID-19-pandemie: van 20 maart 2020 tot 17 juli 2020 en van 30 oktober 2020 tot en met 27 februari 2021 was een civiele noodsituatie van kracht. Tijdens de periodes van civiele noodsituatie kunnen de waterbedrijven niet overgaan tot het afsluiten of begrenzen van het debiet van de waterlevering bij een abonnee, tenzij in geval van een onmiddellijke bedreiging van de volksgezondheid.