Jaarprogramma 2025 van het Interfederaal Instituut voor de Statistiek en de statistische autoriteiten

In juli 2014 is tussen de federale staat en de deelstaten een samenwerkingsakkoord over de interfederalisering van de openbare statistiek afgesloten. Dit samenwerkingsakkoord was een uitloper van de 6de staatshervorming in 2011 en voorziet onder meer in de oprichting van het Interfederaal Instituut voor de Statistiek (IIS). Een van de 4 opdrachten van het IIS bestaat uit het coördineren van de jaarlijks door de statistische autoriteiten uitgewerkte statistische programma’s en het opstellen van een jaarlijks geïntegreerd statistisch programma.

Het geïntegreerd statistisch programma (GSP) bevat afspraken over gemeenschappelijk op te stellen openbare statistieken of acties die de kwaliteit van de statistieken moeten bevorderen en de globale antwoordlast moeten verlagen. Dit programma wordt voorbereid door de IIS-werkgroep ‘Programma van statistisch werk’. Deze werkgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers van het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA), het Institut wallon de l’évaluation, de la prospective et de la statistique (IWEPS), de Vlaamse Statistische Autoriteit (VSA), de Nationale Bank van België (NBB), het Federaal Planbureau (FPB) en de AD Statistiek van de FOD Economie (Statbel).

Het eerste programma zag het levenslicht in de loop van 2016. Het GSP 2025 is het 9de in de rij. Het bevat enerzijds een overzicht van de verlengde samenwerkingsprojecten uit eerdere GSP’s en anderzijds een overzicht van de nieuwe samenwerkingsprojecten.

In 2025 wordt verder gewerkt aan volgende al lopende projecten:

• Mobiliteitsdata.
• Haalbaarheidsstudie over de aanlevering van openbare jaarstatistieken reizigers- en goederenvervoer per spoor.
• Statistieken Wegverkeer.
• Demografische statistieken.
• Uitgaven en ontvangsten voor de politiezones en hulpverleningszones.
• Verbetering van de kwaliteit van de BTW-statistieken: luik BTW-eenheden.
• Digital Economy and Society Index op regionaal niveau.
• Ontwikkeling en harmonisering van bodemgerelateerde statistieken conform het SOILSTAT-initiatief.
• Census woningen – implementatie nieuwe ontwikkelde variabelen.
• Analyse van de structuur van grote ondernemingsgroepen.

In 2025 wordt binnen het IIS gewerkt aan 8 nieuwe projecten:

• Ontwikkeling van statistieken op basis van de databank huurcontracten.
• Verzamelen van cijfers over hout.
• Statistieken over erfenissen en (geregistreerde) schenkingen.
• Ontwikkeling van een statistiek over de verkoop van nieuw vastgoed (primaire vastgoedmarkt) en koppeling van de databank over de vastgoedtransacties met gegevens over het EPC.
• Voorbereiding golf 2 van de nieuwe enquête “Gender-Based Violence”.
• Indicator voor de opvolging van de Sustainable Development Goals (SDG’s) – aandeel beschermde gebieden.
• Indicator voor de opvolging van de SDG’s – energiearmoede.
• Organisatie van de Europese Statistiekolympiade op nationaal niveau (gestart in september 2024).

Over de resultaten(opent in nieuw venster) van deze samenwerkingsprojecten wordt gerapporteerd in het jaarlijkse activiteitenverslag en de nieuwsbrief van het IIS.

Statbel positioneert zich niet alleen als de draaischijf binnen het Belgisch statistisch landschap die relevante en betrouwbare cijfers ter beschikking stelt ter ondersteuning van het Europees en Belgisch socio-economisch beleid, maar ook als een belangrijke partner in wetenschappelijk onderzoek in België. Zo blijft het aantal en de complexiteit van de aanvragen voor gepseudonimiseerde studiegegevens voor wetenschappelijke of statistische onderzoeksdoeleinden van jaar tot jaar stijgen.

Ongeveer 75% van de geproduceerde statistieken beantwoordt aan Europese verplichtingen. Voor een ruime meerderheid van de statistiekproductie (60%) kan Statbel terugvallen op administratieve databanken of andere bestaande bronnen (scannerdata, web scraping, enzovoort). Voor de resterende 40% wordt volledig of gedeeltelijk een beroep gedaan op de klassieke dataverzameling via enquêtes bij bedrijven of burgers.

Elk jaar organiseert Statbel een 20-tal enquêtes bij ondernemingen over uiteenlopende thema’s zoals productie, transport, lonen, vacatures, ICT-gebruik, prijzen, landbouw en structuur van ondernemingen. De enquêtes worden online ingevuld. Statbel zet hierbij meer en meer in op digitale communicatie (via E-box) met de bedrijven.

Bij het opzetten van bevragingen bij bedrijven hanteert Statbel 2 belangrijke principes:

• Only once: overheden mogen niet 2 keer dezelfde informatie vragen.
• Administratieve vereenvoudiging met onder meer het vooraf invullen van vragenlijsten met behulp van gegevens uit andere bronnen en het beperken van de vragen tot wat strikt noodzakelijk is om te voldoen aan de Europese en/of nationale verplichtingen.

In 2025 staan 4 bevragingen bij burgers op het programma:

• de enquête naar de arbeidskrachten (EAK)
• de enquête ICT- en internetgebruik bij huishoudens (ICT-huishoudens)
• de enquête naar inkomsten en levensomstandigheden (EU-SILC)
• de enquête naar reizen.

De bevragingen gebeuren face-to-face met behulp van enquêteurs, of online in combinatie met opvolging per telefoon of post. Daartoe kan Statbel een beroep doen op een 200-tal freelance enquêteurs.

Naast een overzicht van de recurrente activiteiten op het vlak van dataverzameling, economische, sociale, demografische en territoriumstatistieken geeft het programma per onderdeel ook telkens een inkijk in de ontwikkelingen bij lopende en nieuwe projecten. Een greep uit enkele ontwikkelingen die gepland staan in 2025:

• Voorbereiding van de hervorming van het huishoudbudgetonderzoek 2026.
• Aanpassing van de inhoud van het ondernemingsregister in het kader van het Euro Groups Register om de uitwisseling over ondernemingsgroepen met Eurostat, andere nationale instituten voor de statistiek (NIS’s) en centrale banken te verbeteren.
• Verderzetting van de harmoniseringswerken van de bedrijfsregisters DBRIS (Statbel) en NAD (NBB).
• Actualisering van enkele demografische statistieken met onder meer de integratie van ontwikkelingen zoals wettelijk samenwonen en afstamming in de huishoudenstypologie en een nieuwe statistiek over nieuw samengestelde gezinnen.
• Uitbreiding van beschikbare data op de Statbel-website met onder meer een dashboard met demografische en perinatale gezondheidsindicatoren.
• Bijdrage aan de ontwikkeling van het dashboard rond circulaire economie.
• Geocodering van de adressen van de registers in het datawarehouse (Rijksregister van de natuurlijke personen, Kruispuntbank van Ondernemingen, Ondernemingsregister - DBRIS enzovoort).

Voor haar statistiekactiviteiten beschikt Statbel over 276 medewerkers en een budget van 26,9 miljoen euro (waarvan 87% personeelskredieten).

Tot slot is in het programma niet alleen een bondig overzicht terug te vinden van de terugkerende geproduceerde statistieken maar ook een overzicht van zogenaamde experimentele statistieken ontsloten via datalab.

Het jaarprogramma 2025 van het Waalse statistiekbureau IWEPS is een overgangsprogramma in het licht van de ontwikkeling en goedkeuring door de Waalse regering van het 5-jarig statistisch programma 2027-2031. Het omvat 3 grote delen:

• Een overzicht van projecten ter uitvoering van het gewijzigde oprichtingsdecreet van IWEPS.
• Een overzicht van de verbintenissen in het kader van het geïntegreerd statistisch programma 2025 (zie hoger).
• De lijst van officiële statistieken van Wallonië.

Op 11 april 2024 keurde het Waals parlement de wijzigingen aan het oprichtingsdecreet van het IWEPS(opent in nieuw venster) goed. Deze herziening maakt deel uit van de verbintenissen die werden aangegaan tijdens het institutioneel akkoord van oktober 2011 over de interfederalisering van officiële statistieken en die juridisch werden vertaald in het samenwerkingsakkoord van 15 juli 2014.

De herziening van het oprichtingsdecreet van IWEPS zorgt voor enkele belangrijke wijzigingen:

• Aanwijzing van IWEPS als statistische instantie van het Waals Gewest en regionale contactpersoon voor federale, Europese en internationale statistische instanties.
• De afbakening van het concept ‘officiële’ statistieken.
• Afbakening van het Waals statistisch systeem met als kern het IWEPS en de andere producenten van officiële Waalse statistieken. Voor deze andere producenten gelden specifieke cumulatieve voorwaarden waaronder professionele onafhankelijkheid voor hun officiële statistiekactiviteiten die ze uitvoeren onder leiding van een aangewezen verantwoordelijke.
• De opmaak van een 5-jaarlijks en jaarlijks statistisch programma.
• De oprichting van een adviserende gebruikersraad met een vertegenwoordiging uit de academische wereld, de socio-economische gemeenschap, het middenveld en publieke instanties.
• De aanstelling en het mandaat van de hoofdstatisticus.

In 2025 zal IWEPS zich volop inzetten om de wijzigingen om te zetten naar de praktijk met onder meer:

• De oprichting en samenstelling van een statistische gebruikersraad.
• De oprichting van het Waals statistisch systeem om tegemoet te komen aan de gebruikersbehoeften.
• De ontwikkeling van een strategie voor:
  • de identificatie van gebruikersbehoeften
  • de coördinatie van het statistisch systeem
  • capaciteitsopbouw om de productie van kwaliteitsstatistieken te waarborgen
  • de verspreiding van officiële statistieken.
• De opstart en voorbereiding van het statistisch meerjarenprogramma 2027-2031.

Tot slot bevat het programma een overzicht van de officiële Waalse statistiekproductie met een thematische opdeling naar bevolking en gezondheid, energie en omgeving, economie, onderwijs en vorming, levensstandaard en -omstandigheden, arbeidsmarkt, mobiliteit, gender, territorium en burgerschap. Het overzicht bevat eveneens de verwachte publicatiemaand.

Het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA) is de statistische autoriteit van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC).

Het statistisch programma voor 2025 geeft een oplijsting van:

• statistieken die BISA zal ontwikkelen en produceren
• statistieken die de GGC zal produceren
• terugkerende statistieken die andere Brusselse openbare instellingen produceren.

BISA stelt haar programma elk jaar samen op basis van:

• de productie van bestaande statistieken en de ontwikkeling van nieuwe statistieken van BISA
• informatie over lopende en nieuwe projecten rond openbare statistieken die BISA verzamelt bij de Brusselse openbare instellingen die gegevens produceren
• statistische uitdagingen van het Brussels statistisch meerjarenprogramma.

Voor de periode 2023-2026 zijn de volgende uitdagingen geïdentificeerd:

• het meten van de kwaliteit van de leefomgeving
• het meten van de inclusie in het stadsgewest
• het meten van de veerkracht van de stad.

In een overzichtstabel wordt per statistiek de link gemaakt met het Brussels statistisch meerjarenprogramma. In 2025 zal BISA zich focussen op de ontwikkeling, productie en verspreiding van volgende nieuwe statistieken:

• Loop van de bevolking op statistische sector.
• Gemeentelijke demografische vooruitzichten.
• Administratief armoederisico op wijkniveau.
• Multimodale afstanden en reistijden voor thuis-schoolreizen op wijkniveau.
• Energieprestatie-certificaat (EPB) op statistische sector.
• RENOLUTION-premies op statistische sector.
• Indicatoren over de toestand van de milieu- en sociale ongelijkheden op statistische sector.
• Gendergerelateerd geweld op gewestniveau.
• Dienst voor Brandweer en Dringende Medische Hulp (DBDMH-)interventies met betrekking tot gebouwbranden, gaslekken en CO-waarschuwingen op statistische sector.

In het Vlaams statistisch programma 2022-2024 (VSP 22-24) werd voor het eerst voor de Vlaamse Statistische Autoriteit (VSA) en voor het netwerk Statistiek Vlaanderen een meerjarenplanning uitgewerkt. Het VSP 2022-2024 blijft geldig tot de Vlaamse regering het programma 2025-2029 goedkeurt. De voorbereidingen hiervoor zijn volop bezig en de goedkeuring van dit nieuwe meerjarenprogramma wordt voorzien tegen medio 2025.

De opgeleverde Vlaamse statistische jaarprogramma’s aan het IIS in december 2022 en 2023 beperkten zich tot de lijst van Vlaamse openbare statistieken en een overzicht van de stand van zaken van de statistieken die nog verder studiewerk vergen. Daar het nieuwe meerjarenprogramma 2025-2029 dat medio 2025 van kracht zal worden een overzicht van de te actualiseren Vlaamse openbare statistieken en nieuwe te ontwikkelen of te verbeteren statistieken zal bevatten, beperkt het Vlaams statistisch jaarprogramma 2025 voor het IIS zich tot een overzicht van de Vlaamse openbare statistieken die momenteel ontsloten worden via Statistiek Vlaanderen. Het merendeel van deze statistieken wordt in de loop van 2025 geactualiseerd.

De verschillende jaarprogramma’s zijn hier(opent in nieuw venster) te vinden.