Resultaten Europese peer review beschikbaar

Het rapport is opgebouwd volgens een vast stramien met:

• een managementsamenvatting
• een woordje duiding over het opzet van de peer review
• een beschrijving van het Belgisch statistisch systeem
• een evaluatie van de gemaakte vooruitgang tegenover de vorige peer review in 2015
• de sterktes van Statbel en van de deelnemende andere nationale autoriteiten (ONA’s) in het licht van de naleving van de Praktijkcode voor Europese statistieken(opent in nieuw venster)
• de aanbevelingen met het oog op het formuleren van verbeteracties voor een (nog) betere naleving van de Praktijkcode in de toekomst.

De peer reviews worden allen opgemaakt volgens een analoge structuur. Dit maakt de lezer vlot wegwijs in de belangrijkste resultaten van de peer review in eigen land, en laat het toe om snel inzicht te krijgen in de statistiekorganisatie en de uitdagingen voor de andere EU-landen.

De organisatie van de statistiekfunctie in de Europese Unie verschilt van land tot land. Nederland is het land bij uitstek met een gecentraliseerde opzet waarbij het Centraal Bureau voor de Statistiek instaat voor de productie van alle Europese statistieken. Duitsland kent een sterk gedecentraliseerde opzet met Destatis als nationale statistiekinstelling en 30 andere statistische autoriteiten die Europese statistieken produceren.

Binnen het Europese statistieklandschap neemt België een unieke positie in. Door de federalisering van de statistiekfunctie staan Statbel en de regionale statistische autoriteiten immers op voet van gelijkheid. Daarnaast staan ook nog andere instellingen in voor de productie van statistieken en is er nog het Instituut voor Nationale Rekeningen dat vooral de macro-economische statistieken voor zijn rekening neemt. Die combinatie van een functionele en regionale decentralisatie van de statistiekproductie heeft volgens het peer review team geleid tot “a somewhat complex statistical system in Belgium”. Deze complexiteit zorgt voor de nodige uitdagingen. In 2016 is onder andere met de oprichting van het Interfederaal Instituut voor de Statistiek een mechanisme voorzien om de samenwerking tussen de verschillende entiteiten in België te versterken.

België doet het goed wat het gebruik van administratieve databronnen voor de ontwikkeling en productie van officiële statistieken betreft. Dit zorgt voor betere statistieken en minder responslast voor burgers, bedrijven en organisaties. Ook de aandacht voor nieuwe databronnen, zoals scanner en mobiele data, wordt positief geëvalueerd.

Niettegenstaande een context van minder personele en budgettaire middelen is het menselijk kapitaal een fundamentele kracht van het Belgische statistische systeem. Het personeel is resultaatgericht, zeer gemotiveerd en bereid om de competenties steeds verder te verbeteren.

Het Belgische statistische systeem voldoet in zijn geheel in hoge mate aan de kwaliteitsprincipes van de Praktijkcode. Toch formuleerde het peer review team in totaal 13 aanbevelingen rond 3 centrale thema’s:

• Het versterken van de coördinerende rol van Statbel in de productie van Europese statistieken in België.
• Het vermogen om een antwoord te bieden aan nieuwe data-uitdagingen.
• De interactie met gebruikers van Europese statistieken.

Voor volgende aanbevelingen dienen ook de andere nationale autoriteiten verbeteracties te formuleren. De deelnemende ONA’s zijn het Instituut voor de Nationale Rekeningen, de Directie Energie van de FOD Economie, de FOD Binnenlandse Zaken en de Vlaamse Statistische Autoriteit.

Betere samenwerking tussen alle statistiekproducenten

Onder het eerste centrale thema beveelt het peer review team aan om de samenwerking tussen Statbel en de ONA’s te versterken door systematische uitwisselingen en opleiding tot stand te brengen over hun statistiekproductie, methoden en kwaliteitsnormen. De ontwikkeling van competenties en vaardigheden op het gebied van statistiek dient ondersteund te worden door de mobiliteit van statistici tussen de organisaties aan te moedigen.

Nieuwe data-uitdagingen

Naast de klassieke manier van dataverzameling via bevragingen bij burgers, bedrijven en organisaties wordt meer en meer een beroep gedaan op administratieve data en nieuwe databronnen zodat snel ingespeeld kan worden op de vraag naar relevante, tijdige en actuele statistieken. In dat kader formuleert het peer review team 4 aanbevelingen:

• Vooreerst is er de oproep om te zorgen voor voldoende middelen. Alleen zo kan men tegemoet komen aan de toename van nieuwe statistiekbehoeften en nieuwe beleidsprioriteiten, waarbij methodologieën om nieuwe gegevensbronnen te gebruiken moeten ontwikkeld worden.
• Verder moet een passende institutionele omgeving ontwikkeld worden met administratieve en andere datahouders om het volledige potentieel van de gegevens te kunnen benutten, toegang te hebben tot de gegevens en op de hoogte te worden gehouden van eventuele wijzigingen.
• Een 3de aanbeveling betreft de ontwikkeling van de nodige vaardigheden, competenties en expertise van het personeel om een antwoord te bieden voor de veranderende en nieuwe strategische en operationele behoeften. Hiervoor moet een opleidingssysteem en een adequaat loopbaanbeheer ontwikkeld worden.
• Ten slotte moeten de statistiekinstellingen zorgen voor de beschikbaarheid van nodige IT-tools zodat de mogelijkheden van innovatieve databronnen en privégegevens optimaal benut kunnen worden voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van officiële statistieken.

Aandacht voor de gebruikers

Het waarborgen van transparantie en gelijke toegang tot informatie voor alle gebruikers is van fundamenteel belang om de onafhankelijkheid en geloofwaardigheid van het Belgisch statistisch systeem te behouden. Het peer review team beveelt daarom aan dat de statistiekinstellingen hun regelingen voor voorafgaande toegang herzien en behoorlijk documenteren op hun websites met het oog op een geharmoniseerde naleving van de Praktijkcode voor Europese statistieken.

De volgende stap in het peer review proces is het formuleren van verbeteracties. Hiertoe zijn 2 werkgroepen in het leven geroepen om de actiepunten van Statbel en de deelnemende ONA’s op elkaar af te stemmen. Voor de aanbevelingen die gericht zijn aan Statbel zal enkel Statbel verbeteracties uitwerken. Eurostat controleert of de verbeteracties SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realiseerbaar, Tijdsgebonden) geformuleerd zijn en de mate waarin de acties bijdragen aan de realisatie van de aanbevelingen.

Ook de verbeteracties zullen gepubliceerd worden op de website van Eurostat, Statbel en de deelnemende ONA’s. Vanaf januari 2024 tot eind 2027 volgt een jaarlijkse rapportering aan Eurostat.

Het peer review rapport(PDF bestand opent in nieuw venster) is hier beschikbaar.

De rapporten over Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Litouwen en Zweden zijn al te lezen op de Eurostat-website(opent in nieuw venster). Voor Frankrijk zijn ook de verbeteracties al beschikbaar.