SIMS-metadata als basis voor transparantie en kwaliteitsvolle statistieken

Binnen het netwerk Statistiek Vlaanderen vormt het streven naar een hoge kwaliteit van openbare statistieken een kernprincipe. Transparantie over de herkomst, methodologie en kwaliteit van statistieken is daarbij essentieel om het vertrouwen van gebruikers – van beleidsmakers tot burgers – te versterken. Dat vertrouwen van gebruikers in openbare statistieken mag immers niet als vanzelfsprekend gezien worden. Een cruciaal instrument in het streven naar transparantie inzake openbare statistieken is documentatie in de vorm van metadata. Metadata vormen de sleutel tot correcte interpretatie, gebruik en evaluatie van statistische gegevens. Voor statistiekprofessionals zijn metadata niet louter een administratieve verplichting, maar een integraal onderdeel van kwaliteitsborging en gebruikersgericht werken. Het belang van metadata wordt ook ruim bevestigd in de Praktijkcode voor Europese statistieken en het Quality Assurance Framework van Eurostat.

Er wordt gewoonlijk onderscheid gemaakt tussen 2 types van metadata voor openbare statistieken: structurele metadata en referentiemetadata.

Structurele metadata beschrijven de technische structuur van statistische datasets. Ze omvatten onder meer variabelennamen, dimensies, classificaties en codelijsten (zoals NACEBEL, NUTS of NIS-codes). Structurele metadata zijn dan ook onmisbaar om statistische gegevens correct te kunnen gebruiken.

Referentiemetadata bieden ruimere conceptuele, methodologische en kwaliteitsinformatie over de statistiek. Ze documenteren onder andere de gehanteerde definities, steekproefmethoden, aggregatieniveaus, herzieningsbeleid en kwaliteitsdimensies. Referentiemetadata zijn waardevol aangezien ze extra context bieden aan gebruikers om statistieken en statistische data beter te begrijpen en te beoordelen.

Binnen het Europese statistieklandschap is de Single Integrated Metadata Structure (SIMS) dé standaard bij uitstek voor het gestandaardiseerd documenteren van statistische referentiemetadata. Vooral de expliciete aandacht voor methodologie en kwaliteitsdimensies in de SIMS maakt deze uitermate geschikt voor het documenteren van openbare statistieken, in vergelijking met andere metadatastandaarden. Zo bevat de SIMS onder meer informatie over nauwkeurigheid, tijdigheid, vergelijkbaarheid, coherentie, en toegankelijkheid van de statistische data.

Vanaf september 2025 zal worden gestart met het uitwerken van de metadata op de website van Statistiek Vlaanderen volgens de concepten van de SIMS. Deze implementatie gebeurt in eerste instantie door de medewerkers van de Vlaamse Statistische Autoriteit (VSA), waar nodig in overleg met de producenten van de statistieken. Door gebruik te maken van de SIMS wil Statistiek Vlaanderen verder inzetten op nauwgezette, volledige en transparante documentatie van Vlaamse openbare statistieken. Dit draagt niet enkel bij tot het vertrouwen van de burger in openbare statistieken, maar ook de kwaliteit van beleid en onderzoek dat op deze statistieken steunt. Voor medewerkers betrokken bij statistiekproductie betekent dit een hernieuwde aandacht voor het expliciet vastleggen van methodologische keuzes, het evalueren van kwaliteitsdimensies en het onderhouden van metadata als levend document. Dit alles draagt bij tot een robuust, transparant en toekomstgericht Vlaams openbarestatistieksysteem.