Stand van zaken uitwerking nieuwe strategie voor het netwerk Statistiek Vlaanderen

Het huidige Vlaams statistisch programma 2022-2024, goedgekeurd door de Vlaamse Regering in december 2021, opent met de stelling dat het “een nieuwe stap is in de opbouw van een volwaardig openbaar statistieksysteem voor Vlaanderen, zoals dat ook in andere overheden wereldwijd bestaat.” Het uitbouwen van een volwaardig openbaar statistieksysteem in Vlaanderen blijft ook nu het vormen kader voor de ontwikkeling van de nieuwe strategische blauwdruk.

Het openbare statistieksysteem in Vlaanderen is een decentraal systeem, gecoördineerd door de Vlaamse Statistische Autoriteit. Dat is zo bepaald in het Bestuursdecreet. Bovendien is dit openbare statistieksysteem georganiseerd in een netwerk, het netwerk Statistiek Vlaanderen.

In de CVOS-werkgroepen van januari en maart gingen we aan de slag rond het concept ‘netwerk governance’ en trachtten we de voorwaarden voor een goed functionerend netwerk te beschrijven. Het netwerk Statistiek Vlaanderen telt een groot aantal leden, die op hun beurt vaak grote, veelzijdige organisaties zijn die onderling sterk verschillen.

Daarnaast staat het netwerk Statistiek Vlaanderen voor een complexe opdracht in een uitdagende bestuurlijke en politieke context. Dergelijke grote en complexe netwerken hebben nood aan duidelijke en sterke aansturing, door een ‘leiderorganisatie’ of ‘netwerk administratieve organisatie’.(opent in nieuw venster)

Die taak is weggelegd voor de VSA, die bij decreet een coördinerende rol heeft. Dat werd ook bevestigd door de CVOS-meeting van maart. De komende jaren zal dan ook de rol van de VSA als coördinator en motor van het netwerk Statistiek Vlaanderen duidelijker uitgewerkt, gecommuniceerd en opgenomen worden. Het CVOS is en blijft wel de instantie die de uiteindelijke beslissingen neemt binnen het netwerk.

In de CVOS-werkgroep ‘scope en breedte van onze werking en kwaliteit’ werd de discussie gevoerd over hoe de werking van het netwerk Statistiek Vlaanderen zich kan uitbreiden voorbij de grenzen van de statistieken die op de huidige lijst van Vlaamse openbare statistieken (VOS) staan.

Het CVOS besliste in maart dat de centrale doelstelling de volgende moet blijven: meer statistieken ontsluiten volgens de principes van de Europese praktijkcode(opent in nieuw venster), in eerste instantie via de lijst van Vlaamse openbare statistieken. Om de VOS-lijst aan te vullen met relevante statistieken moeten de drempels die bestaan om statistieken toe te voegen aan deze lijst zo veel mogelijk worden weggewerkt. Dit kan gebeuren door in eerste instantie de protocollen van Statistiek Vlaanderen, die een uitwerking zijn van de decretale en Europese regelgeving over het opzetten van een kwaliteitsvol en professioneel onafhankelijk statistisch systeem, te herbekijken. Daarnaast zal er ook een algemeen geldend kwaliteitskader voor statistieken in de Vlaamse overheid (VO) uitgewerkt worden.

Om de protocollen te herbekijken en een kwaliteitskader uit werken, kan de vroegere werkgroep kwaliteit binnen het CVOS worden ingeschakeld. Dit proces zal begeleid en ondersteund worden door de kwaliteitsmanager die binnenkort in dienst treedt bij de VSA.

Tijdens de eerste sessie van de CVOS-werkgroep ‘van een statistiekorganisatie naar een data-organisatie’ werd getracht een concrete invulling te geven aan het begrip ‘data-organisatie’ in de context van het netwerk Statistiek Vlaanderen. Deze werkgroep werkte het concept ‘diensten’ uit.

Het netwerk Statistiek Vlaanderen kan evolueren naar een ‘data-organisatie’ door het benoemen en ontwikkelen van concrete diensten die geleverd kunnen worden door de VSA of door entiteiten met relevante capaciteit en expertise. In de eerste sessie werden al een aantal thema’s benoemd voor deze diensten:

• De VSA als ‘breekijzer’ voor het beschikbaar maken van data.
• Verhogen van de efficiëntie: kortere doorlooptijden en lagere kosten van data-aanvragen.
• Ontwikkelen van VO-brede afsprakenkaders binnen het netwerk.
• Methodologische en analytische ondersteuning door de VSA.

In de tweede sessie van deze werkgroep werden de noden en behoeften in het netwerk gekoppeld aan concrete mogelijke oplossingen of diensten. De diensten werden gerangschikt volgens haalbaarheid. Deze oefening werd kort herhaald in het CVOS van 23 maart 2023.

De netwerkleden formuleerden enkele voorstellen, die als startpunt dienen voor concrete realisaties in de toekomst:

• Gezamenlijk data-aanvragen: onderzoeken en uitwerken van een administratief model voor gezamenlijke data-aanvragen vanuit het idee ‘als één partner uit het netwerk over data kan beschikken, kunnen anderen ook over die data beschikken’.
• Kennisdeling en opleiding: uitwisselen van data-profielen als een ‘stage-periode’ van entiteiten naar VSA of tussen de entiteiten onderling.
• Ondersteuning: expertgroepen fysiek of virtueel samenbrengen om taken van A tot Z uit te voeren.

Om verder te bouwen aan een volwaardig openbaar statistieksysteem in Vlaanderen is een sterk netwerk nodig. Het gemeenschappelijke doel van het netwerk blijft om meer statistieken en data te ontsluiten volgens de principes van de Europese praktijkcode. Hiervoor zullen bestaande drempels zo veel mogelijk worden weggewerkt en zal een breed kwaliteitskader ontwikkeld worden. Dit vormt de kern van de strategie voor het netwerk Statistiek Vlaanderen.

Een sterk netwerk heeft nood aan een sterke aansturing en een goede ondersteuning. Rond deze noden ontwikkelen zich 2 strategische lijnen voor de VSA: de VSA als motor van het netwerk Statistiek Vlaanderen en de VSA als dienstenorganisatie voor het netwerk.

In de volgende fase zal gefocust worden op de belanghebbenden. Dat zal gebeuren in sessies met de CVOS-werkgroepen in de loop van mei 2023 en een terugkoppeling aan het CVOS in een workshop op woensdag 14 juni 2023. In de zomermaanden zullen alle resultaten samengebracht worden in een eerste voorstel voor de strategische blauwdruk. Dat voorstel wordt besproken en op punt gesteld in de CVOS-werkgroepen in september 2023 en voorgelegd aan het CVOS in een workshop op 16 oktober 2023.

Voor meer informatie over dit project lees zeker het artikel hierover in de nieuwsbrief netwerk Statistiek Vlaanderen van oktober 2022. Daarnaast kan je steeds terecht bij Stijn Strobbe(opent in uw e-mail applicatie) die het traject als externe consultant begeleidt.