Zorg en ondersteuning personen met een handicap

In 2024 werden in totaal 109.030 unieke personen met een handicap ondersteund door het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) of waren rechthebbende van een zorgbudget bij de Vlaamse Sociale Bescherming. Tussen 2021 en 2024 nam het aantal personen met een handicap die ondersteuning kregen toe met 5.287 (+5,1%).

De steun vanuit het VAPH kan verschillende vormen aannemen die ook gecombineerd kan worden. Het kan gaan om hulpmiddelen en aanpassingen, rechtstreeks toegankelijke hulp, niet-rechtstreeks toegankelijke hulp of mogelijke combinaties daarvan.

Personen met een handicap kunnen vooreerst een tegemoetkoming voor hulpmiddelen en aanpassingen krijgen van het VAPH om hen te helpen bij het uitvoeren van activiteiten waarbij personen met een handicap moeilijkheden ondervinden.

Daarnaast kunnen zij via de rechtstreeks toegankelijke hulp beperkte, handicapspecifieke ondersteuning krijgen in de vorm van begeleiding, dagopvang of verblijf voor wie af en toe hulp nodig heeft.

De niet-rechtstreeks toegankelijke hulp omvat 4 mogelijke vormen van ondersteuning: de begeleiding in een multifunctioneel centrum voor personen tot 21 jaar, een persoonlijke-assistentiebudget voor minderjaren, een persoonsvolgend budget voor meerderjarigen en andere vormen van ondersteuning van specifieke groepen zoals geïnterneerden en personen met niet-aangeboren hersenletsel.

Het zorgbudget ten slotte is een vaste financiële toelage per maand bedoeld voor personen met een handicap en een beperkte ondersteuningsnood.

De rechtstreeks toegankelijke hulp en het zorgbudget wordt ook ‘trap 1’ genoemd, de niet-rechtstreeks toegankelijke hulp ‘trap 2’.

De meeste van deze verschillende vormen van ondersteuning kunnen door eenzelfde persoon gecombineerd worden. De cijfers slaan hier op het aantal unieke personen die een of meerdere van deze ondersteuningsvormen ontvangen. Daarnaast zijn er ook personen met een handicap die op de wachtlijst staan voor een persoonsvolgend budget. Zij worden ingedeeld in 3 prioriteitengroepen (PG) afhankelijk van de dringendheid van hun zorgvraag. Personen in deze prioriteitengroepen krijgen vaak al een of andere vorm van VAPH-ondersteuning. In dat geval zijn ze mee opgenomen in het totaalcijfer over personen met ondersteuning door VAPH en/of zorgbudget.

Personen met een handicap kunnen tegelijk verschillende vormen van ondersteuning door het VAPH of door het zorgbudget ontvangen. De grootste groepen zijn echter de personen die enkel ondersteuning krijgen in trap 1 (27%), enkel ondersteuning in trap 2 (23%) of enkel ondersteuning via hulpmiddelen of aanpassingen (23%). Daarna volgt de groep die hulpmiddelen of aanpassingen combineert met ondersteuning in trap 2 (10%).

Hierbij dient opgemerkt dat ondersteuning in trap 1 niet gecombineerd kan worden met ondersteuning in trap 2.

Van de in totaal 18.261 personen die in 2024 wachtten op een persoonsvolgend budget (prioriteitengroepen), kreeg 84% al een vorm van ondersteuning door het VAPH of het zorgbudget.

2.886 personen (16%) hebben wel een hulpvraag voor een persoonsvolgend budget gesteld, maar krijgen momenteel nog geen ondersteuning van het VAPH of een zorgbudget. Die laatste groep staat wel opgenomen in de figuur maar wordt niet meegeteld in de berekening van het totaalcijfer over het aantal personen met een handicap met ondersteuning.

In 2024 waren 57% van de personen met een handicap die ondersteuning kregen mannen, 43% waren vrouwen.

26% van de personen met een handicap die ondersteuning kregen zijn jonger dan 18 jaar, 31% is ouder dan 55 jaar.

In het Vlaamse Gewest waren er in 2024 iets meer dan 101.000 personen met een handicap met ondersteuning. Dat geeft 1,48 personen met een handicap met VAPH-ondersteuning en/of zorgbudget per 100 inwoners.

In 2024 lag het aantal personen met een handicap met ondersteuning per 100 inwoners het laagst in Kraainem (0,28 per 100 inwoners), Linkebeek (0,30) en Drogenbos (0,36) en het hoogst in Merksplas (3,34 per 100 inwoners). In West-Vlaanderen, Limburg en de Kempen lag het aantal personen met een handicap met ondersteuning per 100 inwoners het hoogst.