Metadata: Psychische klachten
Contact organisatie entiteit
Vlaamse Statistische Autoriteit (VSA)
Metadatafiche laatste update
17-10-2025
Databron
Deze statistiek is gebaseerd op de Gezondheidsenquête, een bevraging bij een representatieve steekproef van de Belgische bevolking (gebaseerd op het Rijksregister). De gegevens werden verzameld via mondelinge en schriftelijke bevragingen, ondersteund door een Computer Assisted Personal Interview (CAPI) applicatie. De Gezondheidsenquête in België wordt sinds 1997 op regelmatige basis om de 4 à 5 jaar uitgevoerd door Sciensano. De gegevensverzameling van de editie 2023-2024 was oorspronkelijk gepland voor het kalenderjaar 2023, maar werd verlengd tot eind 2024 vanwege praktische omstandigheden.
In de eerste edities werden steeds een net-sample target per gewest afgesproken (in oudere edities waren dat meestal ~3.500 voor Vlaanderen; in 2008 een extra boost naar 3.950 en in 2018 expliciet 4.200 voor Vlaanderen). Voor de Gezondheidsenquête van 2023-2024 werden 15.951 huishoudens gecontacteerd, waarvan er 3.709 deelnamen. Dit leverde een responsgraad van 37,1% op.
Statistische populatie
Alle personen die in het Vlaams Gewest verblijven, zonder beperkingen qua nationaliteit, leeftijd of legale status, met enkele uitzonderingen zoals personen in gevangenissen of religieuze gemeenschappen met meer dan acht personen, en bewoners van instellingen behalve rusthuizen.
Er zijn gegevens beschikbaar over heel België, met uitsplitsing naar Vlaams Gewest, Waals Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Er zijn verschillende edities georganiseerd: 1997, 2001, 2004, 2008, 2013, 2018, 2023.
Variabelen
De angststoornis die in de enquête wordt beschouwd, komt overeen met de ‘gegeneraliseerde angststoornis’ (of ‘gegeneraliseerde angst’). Deze wordt gemeten aan de hand van de Generalized Anxiety Disorder scale met 7 items (GAD-7) .
Zich zenuwachtig, angstig of gespannen voelen
Niet in staat zijn om te stoppen met piekeren of om controle te krijgen over het piekeren
Zich te veel zorgen maken over verschillende dingen
Moeite om u te ontspannen
Zo rusteloos zijn dat het moeilijk is om stil te zitten
Snel geïrriteerd of prikkelbaar zijn
Zich bevreesd voelen alsof er iets afschuwelijks zou kunnen gebeuren
Op basis van deze schaal wordt de prevalentie van de gegeneraliseerde angststoornis, berekend. Percentage van de bevolking van 15 jaar en ouder met een gegeneraliseerde angststoornis (drempelwaarde van 10 of meer op de GAD-7). De indicator wordt berekend door de scores van elk item op te tellen op basis van een antwoordschaal die is teruggebracht tot waarden [0-3], waarbij 0 = “helemaal niet” en 3 = “bijna elke dag” betekent. De totale score tussen 0 en 21 wordt gedichotomiseerd op de drempelwaarde van 10+ voor de definitie van een geval.
De Patient Health Questionnaire (PHQ-9) (14) wordt gebruikt om de aanwezigheid van depressieve stoornissen te beoordelen.
Hoe vaak hebt u in de afgelopen 2 weken last gehad van de volgende problemen?
Weinig interesse of plezier in activiteiten hebben
U neerslachtig, depressief of wanhopig voelen
Moeilijk inslapen, moeilijk doorslapen of te veel slapen
U moe voelen of weinig energie hebben
Weinig eetlust of overmatig eten
Een slecht gevoel hebben over uzelf, het gevoel hebben dat u een mislukkeling bent of dat u zichzelf of uw familie teleurgesteld hebt
Problemen om u te concentreren, bijvoorbeeld om de krant te lezen of om tv te kijken
Zo traag bewegen of zo langzaam spreken dat andere mensen dit opgemerkt kunnen hebben? Of het tegenovergestelde: zo zenuwachtig of rusteloos zijn dat u veel meer bewoog dan gebruikelijk
De gedachte dat u beter dood zou kunnen zijn of de gedachte uzelf op een bepaalde manier pijn te doen
Met als antwoordmogelijkheden: Helemaal niet / Meerdere dagen / Meer dan de helft van de dagen / Bijna elke dag.
Voor het identificeren van mensen met een ernstige depressieve stoornis, wordt gebruik gemaakt van een berekening waarbij voor 5 van de 8 eerste items minstens ‘Meer dan de helft van de dagen’ werd ingevuld, en dit hoe dan ook voor 1 van de 2 eerste items. Het antwoord op het laatste item (gedachte beter dood kunnen zijn) wordt mee in rekening genomen wanneer ze ‘meerdere dagen’ voorkomt.
Voor het identificeren van mensen met andere types van depressieve stoornissen, moeten voor 2 tot 4 symptomen ‘Meer dan de helft van de dagen’ zijn ingevuld en dit hoe dan ook voor 1 van de 2 eerste items. Het antwoord op het laatste item (gedachte beter dood kunnen zijn) wordt mee in rekening genomen wanneer ze ‘meerdere dagen’ voorkomt.
Geslacht, leeftijdscategorieën en opleidingsniveau worden gehanteerd als achtergrondkenmerken. Ze worden gebaseerd op basis enkele de startvragen van de bevraging. Het opleidingsniveau wordt gebruikt als indicator voor het socio-economisch niveau van het huishouden en van de leden ervan. Deze variabele wordt bepaald op basis van het hoogste opleidingsniveau van de referentiepersoon van het huishouden en zijn/haar partner. Dit opleidingsniveau wordt toegewezen aan alle leden van het huishouden.
Bewerkingen
De ruwe resultaten in de basistabellen geven de reële, effectieve situatie aan. Deze informatie is uitsluitend beschrijvend en dient met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. Daarom worden ook gestandaardiseerde cijfers voorgesteld die toelaten populaties te vergelijken na correctie voor leeftijd en geslacht op basis van de Belgische standaardbevolking in 2024. Dit wil zeggen dat het hier dan gaat om cijfers die zouden bekomen worden indien de vergeleken groepen gelijk zouden zijn samengesteld voor wat het aantal vrouwen en mannen betreft, en een identieke leeftijdsstructuur zouden hebben. Oorspronkelijk vastgestelde verschillen kunnen zo (deels) verdwijnen, als de verschillen (quasi) uitsluitend te wijten waren aan de verschillende samenstelling van de gewesten naar leeftijd en geslacht.
Accuraatheid
Er is een uitgebreide kwaliteitscontrole voorzien, met onder meer controle van de gegevensinvoer, opvolging van het veldwerk, en analyse van afwijkende resultaten.
De accuraatheid wordt bewaakt door een strikte steekproefmethodologie, controle van de gegevensinvoer en het gebruik van gewichten om vertekeningen te corrigeren.
De resultaten van deze VOS’en zijn schattingen gebaseerd op een steekproef. Betrouwbaarheid van deze schattingen moeten in kaart gebracht worden door middel van betrouwbaarheidsinterval.
Vergelijkbaarheid
De resultaten zijn vergelijkbaar over Belgische regio’s en tijd, dankzij gestandaardiseerde methoden en periodieke herhaling van de enquête. Als een vraagstelling of berekeningswijze wijzigt doorheen de tijd wordt dit goed gedocumenteerd en wordt waar mogelijk terug gerekend op de nieuwe wijze. Zo is in de loop van de tijd de WHO-norm (Wereld Gezondheidsorganisatie) qua overmatig alcoholgebruik afgenomen van 14 eenheden per week naar 10 eenheden per week. Deze verscherpte norm werd herberekend voor de edities voor de verscherping.