Samen tafelen staat onder druk
- 1 op 4 eet vaak alleen, hoewel samen tafelen de kans op geluk verhoogt
- Helft van de maaltijden wordt alleen gegeten
- 22 % eet niet elke dag een maaltijd met anderen
- 15% zit enkel tijdens het weekend samen aan tafel
Samen tafelen staat onder druk: bijna 1 op 4 eet vaker alleen dan samen. Veranderingspsycholoog Herman Konings en professor communicatiewetenschappen Charlotte De Backer (Universiteit Antwerpen) wijzen naar de stijgende eenzaamheidstrend die ons tafelritueel in het gedrang brengt. De trend van vereenzaming is vooral het resultaat van een opkomende individualisering in een haastig tijdperk. Toch hameren Konings en professor De Backer op de voordelen van samen tafelen. Om het samenzijn rond de tafel te stimuleren, zet Lekker van bij ons volop in op quality time via een campagne die ons weer samen rond de tafel brengt en uitnodigt om te genieten van een heerlijke maaltijd en elkaars gezelschap, zij het met familie, vrienden, buren of collega’s.
Individualisering grootste boosdoener
De huidige individualisering verplicht mensen en gezinsleden meer en meer zaken apart te doen. Steeds vaker proberen we na het werk nog een tweede leven te leiden en ook ouders trekken er ‘s avonds nog op uit om hun portie me-time in te vullen. Het afstemmen van de collectieve agenda wordt, zowel bij vrienden als bij familie steeds vaker een uitdaging en het gevoel van tijdsgebrek gaat gepaard met stress.
“Een druk professioneel of volgeboekt privéleven zorgt er vaak voor dat we niet de nodige tijd nemen om te eten, laat staan om samen te eten. De snelheid van de huidige omgeving vraagt veel van ons en het eerste dat sneuvelt is de maaltijd met onze levenspartners. Een trend die in lijn ligt met waarom we steeds vaker voor een snelle hap achter ons bureau of een onvolledige maaltijd kiezen. Ook nu de werkdag niet meer in een 9 tot 5 past, is alleen eten helaas geen uitzondering voor velen.” verklaart Konings.
Wetenschap toont kracht van samen tafelen aan
Uit de meest recente voedselconsumptiepeiling (ISPWIV) blijkt dat meer dan 20 % van de Belgen niet elke dag een maaltijd samen met anderen aan tafel eet. 15% zit enkel in het weekend samen aan tafel. Ook gastrofysicus Charles Spence concludeerde in zijn boek ‘De nieuwe wetenschap van het eten’ (2017) dat de helft van de maaltijden alleen verorberd wordt. Bijna een kwart eet vaker alleen dan samen. Één op drie eet zelfs een volledige week zonder gezelschap. Bijna 8 op de 10 mensen zegt nooit familie of vrienden uit te nodigen voor een etentje thuis. Toch smaakt eten vaak beter in gezelschap. De woorden compagnie, company, kompaan en copain zijn niet voor niets afgeleiden van het Latijnse ‘cum panis’ dat ‘samen brood’ betekent.
Professor Charlotte De Backer van Universiteit Antwerpen trekt aan de alarmbel: “Samen eten, of dit nu met het gezin, buren, collega’s, familie of vrienden is, bepaalt mee ons geluk. Door regelmatig samen met anderen te eten, voelen we ons gelukkiger en meer verbonden.” Ook veranderingspsycholoog Herman Konings ziet quality time rond tafel als een erg krachtig ritueel dat zeer bevorderlijk is voor ons welbevinden. Het is dé manier om sociale relaties te ondersteunen en te verstevigen en zorgt voor verbinding. In tijden van tijdsgebrek en doorgedreven individualisering een noodzaak, aldus Konings.
Daarnaast fungeert voeding al eeuwen als een sociaal smeermiddel, zeker in onze Bourgondische eetcultuur, en nodigt de tafel uit tot dialoog. Op een natuurlijke en spontane manier zorgt tafelen dat de aanwezigen eerlijkheid en rechtvaardigheid aangeleerd krijgen.
“Of aan tafel nu de lekkere soepballetjes worden verdeeld of de minder populaire spruitjes. Er moeten compromissen worden gemaakt. Uit mijn eigen onderzoek concludeerde ik dat kinderen die reeds vroeg de potten moeten delen met anderen, later altruïstischer worden en betere sociale vaardigheden hebben. Daarnaast zijn die overlegmomenten ideaal om diverse onderwerpen aan te kaarten die anders misschien minder snel ter sprake zouden komen. Het eten fungeert dan als extra stimulans om het gesprek vlot te laten verlopen. Het is ook de ideale gelegenheid om kleine moeilijkheden of zorgen te bespreken. Maar onrechtstreeks zorgt het ook voor de nodige afleiding en worden de ingrediënten soms gebruikt als bliksemafleider wanneer de sfeer omslaat. Dan wordt er naadloos overgeschakeld op een opmerking over de knapperige groenten of het malse vlees.” legt professor De Backer uit.
Hoe koken voor een ander en eten met een ander ons gelukkiger maakt
Uit het recente Nationaal Geluksonderzoek (NN, 2018) bij 3770 Belgen blijkt dat 1 keer per maand voor iemand zorgen door bijvoorbeeld te koken voor een ander, onze kans om gelukkig te zijn rechtstreeks voor bijna de helft verhoogt (44%) en dat in het algemeen het organiseren van sociale activiteiten zoals etentjes onze kans op geluk meteen doet stijgen met 93%.
“Zulke eenvoudige quality time bevorderende initiatieven moeten aangemoedigd worden, net omdat ze belangrijk zijn voor onszelf en onze medemens. Ook grotere sociale initiatieven zoals straat- of buurtfeesten hebben hun invloed. Hoe beter we elkaar kennen, hoe meer de sociale cohesie stijgt. Dit geldt overal, aan de gezinstafel, tijdens een buurtbarbecue of tijdens eindejaarsreceptie.” geeft Konings aan.
Quality time rond de tafel leidt tot kwaliteit op tafel
Volgens professor De Backer vinden sommige mensen het niet de moeite om voor zichzelf te koken, wat soms zorgt voor haastige en ongezondere maaltijdkeuzes. Daarom is de impact van gezelschap aan tafel echt niet onbelangrijk. “Onze fysieke gezondheid haalt voordeel uit samen eten omdat we geneigd zijn meer zorg in de voorbereiding te steken en bewuster te eten. We mogen best afstappen van het feit dat voeding enkel zou dienen als brandstof voor het lichaam, terwijl het ook net die broodnodige culturele en sociale rol vervult.” zegt De Backer.
Ook Liliane Driesen, woordvoerder van Lekker van bij ons, beklemtoont de relevantie van kwaliteit. “Met onze campagne willen we simpelweg mensen weer rond tafel krijgen voor die broodnodige portie quality time. Want wat is er beter dan een heerlijke maaltijd in goed gezelschap? Tegelijkertijd behouden we onze focus op kwaliteit. We herinneren de consumenten graag aan het belang van producten van bij ons en moedigen aan om voor kwaliteitsvolle en nutritioneel hoogwaardige producten van bij ons te kiezen.”
Maak van samen eten opnieuw een prioriteit met deze 5 tips van veranderingspsycholoog Herman Konings
Tip 1: Een simpele spaghetti is ook meer dan OK
Wie rond de tafel zit is van belang. De maaltijd an sich moet geen statusuiting zijn en de interactie tijdens de maaltijd overschaduwen. Mensen hebben vaak schrik van het woord ‘koken’. Onthoud dat een simpele spaghetti even lekker smaakt als een gesofisticeerd gerecht. Samen lachen, herinneringen ophalen en luisteren naar elkaar, dat zijn de belangrijkste zaken.
Tip 2: Word ‘fygitaler’ en maak optimaal gebruik van technologische mogelijkheden
‘Samen’ op de smartphone zitten tijdens het eten bevordert het samenzijn uiteraard niet. De ervaring is juist intenser zonder de constante aanwezigheid van technologie. Maar technologie heeft zeker zo zijn voordelen die voor een sterkere connectie kunnen zorgen. Deze digitale mogelijkheden zorgen ervoor dat we fysiek gemakkelijker afspreken. We hebben allemaal al wel eens een doodle ingevuld om een afspraak vast te leggen of in aanloop van een familiefeest digitale voorpret beleefd via Whatsapp.
Tip 3: Besef dat samen eten bijdraagt tot je geluk
We streven allemaal geluk na in het leven. Dat doen we op ontelbaar verschillende manieren. Soms moet je het niet verder gaan zoeken dan gewoon heerlijk samen tafelen. We zijn als mens gewoonweg niet gemaakt om alleen te zijn of alleen te eten.
Tip 4: Los samen het collectieve tijdsgebrek op
Tijdsgebrek is de grootste boosdoener die er voor zorgt dat we minder samenkomen met onze vrienden en familie. Verdeel de taken en vraag iedereen iets lekkers mee te brengen om zo het collectieve tijdsgebrek te dragen en ruim nadien samen de tafel af. Op die manier bespaart iedereen tijd en is tijdsgebrek niet langer een excuus om niet af te spreken. Samen zijn primeert.
Tip 5: Zorg voor nostalgisch geluk
Haal klassieke succesnummers zoals stoofvlees met frietjes, Gentse waterzooi en alle andere nostalgische gerechten die je vroeger bij je moeder of grootmoeder op tafel kreeg nog eens boven. De gerechten van vroeger brengen herinneringen terug en zorgen vaak voor een aha-erlebnis en voor een feest aan herinneringen.
