Als schoolteam werk je aan een kwaliteitsvol beleid op leerlingenbegeleiding.

Registratie van afwezigheden

Registreer alle afwezigheden, gewettigd en ongewettigd. Zo zie je snel signalen van spijbelen en andere vormen van problematische afwezigheid. Secretariaat en leraren spelen hierin een sleutelrol.

Registratie is niet alleen nuttig voor inspectie en controle, maar ook de eerste stap in een preventief en aanklampend beleid.

Meer over afwezigheden registreren.

Van registratie naar beleid over afwezigheden

Analyseer de afwezigheidsregisters om trends te zien en tijdig in te grijpen. Vraag hierbij ondersteuning van het CLB.

Evalueer en stuur het beleid regelmatig bij. Betrek daarbij zoveel mogelijk actoren zoals leraren, leerlingen, ouders, CLB en pedagogische begeleiding.

Meer over aanpak en begeleiding bij afwezigheden.

Leerlingen en ouders engageren zich samen met de school om de onderwijsloopbaan zo vlot mogelijk te laten verlopen.

Ouders brengen de school bij afwezigheid zo snel mogelijk op de hoogte en bezorgen de nodige attesten. Leerlingen en ouders gaan in op de begeleiding en ondersteuning van school en CLB, in het belang van de leerling en zijn of haar onderwijsloopbaan.

Bij herhaaldelijk ongewettigde afwezigheden kan dit gevolgen hebben voor de schooltoeslag.

Onderzoek toont dat ouders vaak weten wanneer hun kind afwezig is. Ouders actief betrekken bij school versterkt het belang van onderwijs en helpt spijbelgedrag voorkomen.

• Onderzoek ‘Van occasionele tot reguliere spijbelaar’(PDF bestand opent in nieuw venster) (pdf, 400 p.) (2.79 MB)
• Beleidssamenvatting(PDF bestand opent in nieuw venster) (pdf, 20 p.) (261 kB)

Scholen werken samen met ouders vanuit duidelijke verwachtingen en afspraken.
Meer over ouders als partner bij gewenst gedrag en schoolbinding.

Het CLB ondersteunt scholen bij hun preventief aanwezigheid- en spijbelbeleid en begeleidt leerlingen met spijbelgedrag.

Preventieve opdracht

Het CLB helpt scholen een preventief aanwezigheid- en spijbelbeleid op te bouwen, onder meer door:

• Analyse van gegevens over afwezigheden
• Ondersteuning bij het schoolreglement
• Informatie voor ouders en leraren

School en CLB evalueren dit beleid en leggen afspraken vast.

Interveniërende opdracht

De school begeleidt de leerling vanaf de 1ste halve dag spijbelen (problematische afwezigheid of B-code). Bij meer dan 5 halve dagen meldt ze dit verplicht aan het CLB (vroeger kan ook).

School en CLB:

• Overleggen regelmatig over problematische afwezigheden of afwezigheden die de schoolloopbaan van leerlingen ernstig in gedrang brengen
• Bepalen samen de nodige acties
• Stellen een begeleidingsdossier op bij een begeleidingstraject
• Stellen een spijbeldossier op

Blijvende communicatie is cruciaal. Als de problemen de school en het CLB overstijgen, schakelt het CLB andere welzijns- of gezondheidsdiensten in.

Vindt het CLB geen oplossing, dan kan het worden doorgegeven als ‘zorgwekkend dossier’ aan AGODI. Samen met school en CLB zoekt AGODI naar een oplossing.

Beroep op de welzijnssector

Een CLB schakelt jeugdhulp in volgens het principe ‘zo licht als mogelijk, zo zwaar als nodig’:

• Rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp
• Niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (vrijwillig) via de toegangspoorten

Als deze hulp vastloopt of niet aanvaard wordt, meldt het CLB dit aan een gemandateerde voorziening: het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ) of het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK).

Meer over integrale jeugdhulp en het CLB.

Het Departement Onderwijs en Vorming maakt de regelgeving over leerplicht en afwezigheden. Het Agentschap voor Onderwijsdiensten (AGODI) controleert of die regels worden nageleefd. De lokale overlegplatforms (LOP’s) werken lokaal aan gelijke kansen en de inschrijving van leerlingen.

Artsen spelen een rol bij het opsporen van problematische afwezigheden. Scholen moeten dixit-attesten en geantedateerde attesten registreren als ongewettigde afwezigheid.

Samenwerking tussen medische sector en onderwijs

Sinds 2007 bestaat een protocol tussen de minister, artsen en onderwijs om twijfelachtige attesten aan te pakken.

Een arts geeft een dixit-attest als er geen medische oorzaak wordt vastgesteld. Zo signaleert de arts een mogelijke problematische afwezigheid aan de school.

De school verwittigt de CLB-arts, die contact kan opnemen met de behandelende arts. Beide artsen mogen binnen hun beroepsgeheim informatie uitwisselen om na te gaan of extra stappen nodig zijn.

Bekijk het protocol samenwerking medische sector en onderwijs(PDF bestand opent in nieuw venster) (pdf, 4 p.) (52 kB).

Aanmeldingsformulier spijbelen bij lokale politie

In Antwerpen gebruiken scholen een standaardformulier om spijbelen bij de politie te melden. Zo beschikt de politie meteen over alle nodige informatie. Andere scholen en politiezones kunnen dit sjabloon ook gebruiken.

Download het aanmeldingsformulier(PDF bestand opent in nieuw venster) (pdf, 4 p.) (165 kB)

Spijbelcontract leerling - opvoedingsverantwoordelijke - lokale politie

In de provincie Antwerpen gebruiken politiezones een spijbelcontract.

Het contract is niet wettelijk bindend, maar maakt duidelijk dat spijbelen wordt opgemerkt en opgevolgd. Het geeft leerling en ouders een kans om zich te herpakken, vóór een proces-verbaal volgt. Andere politiezones kunnen dit sjabloon ook gebruiken.

Download het spijbelcontract(Word bestand opent in nieuw venster) (docx, 2 p.) (47 kB)

Monitoring spijbelactieplan per arrondissement

In Antwerpen wordt het hele traject gemonitord per arrondissement: spijbelcontracten, pv’s, M-documenten en rondetafels bij OCJ en SDJ.

Zo ontstaat een overzicht van de impact van de eerste stappen op het verdere proces. Andere regio’s kunnen dit sjabloon vrij gebruiken.

Download de spijbelactieplannen per arrondissement:

• Sjabloon monitoring spijbelactieplan per arrondissement(Excel bestand opent in nieuw venster) (xls, 2 werkbladen) (29 kB)
• Sjabloon monitoring spijbelactieplan per arrondissement - detail(Excel bestand opent in nieuw venster) (xls, 4 werkbladen) (31 kB)
  

Draaiboek en kijkwijzer

Het Vlaamse beleid tegen schooluitval wordt lokaal verder uitgewerkt. Daar worden alle relevante lokale partners bij betrokken.

Om de lokale partners te ondersteunen, ontwikkelde het Departement Onderwijs en Vorming 2 hulpmiddelen: een draaiboek en een kijkwijzer. Ze helpen partners om een beleid tegen schooluitval uit te werken rond leerrecht, spijbelen en vroegtijdig schoolverlaten.

• Draaiboek(Word bestand opent in nieuw venster) (docx, 7 p.) (28 kB): een praktisch instrument om een lokaal actieplan vorm te geven
• Kijkwijzer(Word bestand opent in nieuw venster) (docx, 26 p.) (63 kB): een inspiratiebron met links naar wetenschappelijke literatuur over schooluitval

Spijbelactiedagen

In de politiezone Mechelen worden jaarlijks spijbelactiedagen gehouden. Scholen melden de namen van ongewettigd afwezige leerlingen.

De politie belt hen op, gaat op huisbezoek of brengt de jongere in sommige gevallen dezelfde dag terug naar school. Zo wordt een duidelijk signaal gegeven: spijbelen wordt gezien en opgevolgd.