Programma 'Genetische Diversiteit'

(Shutterstock)

Details

Het INBO is in Vlaanderen het kenniscentrum van innovatieve genetische expertise en infrastructuur en met een ruime ecologische kennis. Het INBO wil via genetische methoden volop inzetten op schaalvergroting en efficiëntiewinst van monitoringsprogramma’s, soortherstelprogramma’s, soortbeheerprogramma’s en duurzame bosbouw, waarbij zowel soorten en gemeenschappen worden gemonitord. Tevens wordt de diversiteit binnen soorten en populaties geanalyseerd.

Via eDNA-gebaseerde technieken (zoals eDNA-barcoding en metabarcoding), willen we vroegtijdige detectie van zeldzame en invasieve soorten bewerkstelligen, soortgemeenschappen en interacties in kaart brengen en translocaties ondersteunen en evalueren. Een tweede programmalijn richt zich op de genetische variatie en structuur van bedreigde soorten (conservatie- en landschapsgenetica), waarbij de inzichten worden gebruikt bij de afbakening van prioritaire gebieden voor het versterken van ecologische connectiviteit, de ondersteuning van duurzame natuurbeschermingsmaatregelen en soortenbeschermingsprogramma’s. Aan de hand van populatiegenetische criteria beoordelen we of translocatie, zoals bijplaatsing of herintroductie, wenselijk en haalbaar is, alsook de verdere opvolging en evaluatie ervan. Daarnaast leveren we via populatiegenetisch onderzoek kennis over de herkomst en verspreiding van invasieve soorten. Een derde programmalijn richt zich op genetisch onderzoek in de context van bosbouw. Dit omvat onderzoek naar populatiegenetica (bv. gene flow, hybridisatie) bij boom- en struiksoorten. Verder wordt de genetische diversiteit in zaadboomgaarden en bosbouwkundig uitgangsmateriaal onderzocht. Tot slot zullen we via dit programma werken aan een onderbouwde handhaving van wildlife crime en de ontwikkeling en het gebruik van genetische indicatoren in beheer en beleid. Om duurzame schaalvergroting en efficiëntiewinst op elk van deze fronten te garanderen, zal geïnvesteerd worden in centralisatie van gegenereerde data en doorstroom van vergaarde kennis.

Diverse instrumenten, zoals genetische monitoring, soortenbeschermingsprogramma’s, biodiversiteitsindicatoren en genenbanken worden ingezet om bij te dragen aan beleidsdoelstellingen zoals ecologische connectiviteit en duurzame natuurbescherming. Bedreigingen zoals verlies van genetische diversiteit, versnippering van leefgebieden, invasieve soorten en de impact van klimaatverandering vormen daarbij een grote uitdaging. Het INBO zal deze aanpakken door verder in te zetten op innovatieve moleculaire technieken (bv. eDNA-metabarcoding en ‘whole genome sequencing’), en door genetische databases en langetermijnonderzoek uit te bouwen. Daarnaast wordt wetenschappelijke expertise ingezet voor beleidsadvies, het evalueren van soortenbeschermingsprogramma’s en het ontwikkelen van genetische oplossingen voor klimaatbestendige bossen en herstel van bedreigde populaties.

Om genetisch onderzoek structureel te verankeren in beleidsondersteuning, wordt ingezet op gestandaardiseerde genetische analyses in nieuwe onderzoeksinitiatieven en een efficiënte informatiedoorstroming op nationaal en internationaal niveau. Dit omvat verdere ontwikkeling en standaardisatie van veldstaalname, efficiënte opslag en verwerking in de moleculaire laboratoria, ondersteund door hands-on kennisoverdracht. Het doel is de systematische integratie van moleculaire technieken, zoals eDNA-analyses of populatiegenetisch onderzoek, binnen onze monitoringsprogramma’s. Op middellange termijn zullen gevalideerde methodologieën ook extern worden ingezet voor handhaving, beleidsmonitoring, rapportering en opvolging van beheersmaatregelen zoals kweek of introductie van kwetsbare soorten.

Dit nieuwe programma sluit aan bij de beleidsnota 2024-2029 en draagt bij aan zowel het Europese en Vlaamse waterbeleid als de actualisatie van stroomgebiedsbeheerplannen. Daarnaast ondersteunt het de wetenschappelijke onderbouwing van een evidence-based waterbeleid. Op het gebied van natuur en biodiversiteit richt het programma zich op bosuitbreiding, klimaatrobuuste bebossing en het gebruik van genetisch geschikt plantsoen. Het versterkt het soortenbeleid door wetenschappelijke ondersteuning van soortbeschermingsprogramma’s voor onder bever, rugstreeppad en poelkikker, en zet genetische monitoring in voor evaluatie en bijsturing. Ook biedt het een onderbouwde aanpak voor het beperken van schade en overlast door wilde soorten zoals wolf en bever. Daarnaast levert het programma een bijdrage aan de monitoring en evaluatie van de toestand en trends in de natuur met innovatieve genetische technieken, essentieel voor een doeltreffend natuurbeleid.

Het Programma 'Genetische diversiteit' geeft invulling aan de gelijknamige Onderzoeksuitdaging.

Teams

• Genetische Diversiteit
• Natuur & Maatschappij
• Managementteam
• Biotoopdiversiteit
• Soortendiversiteit
• Databeheer
• Eigen Vermogen INBO
• Natuurrapport & adviescoördinatie
• Monitoring en herstel aquatische fauna
• Faunabeheer en invasieve soorten
• Landschapsecologie en Natuurbeheer
• Estuaria
• Aquatisch Beheer
• Zoetwaterhabitats

Tags

• dna
• edna
• genetisch