Zoeken
Natuurindicatoren
Terug naar overzicht
Rode Lijst Index voor dagvlinders
Publicatiedatum: 30/05/2024
INBO lanceert ‘Rode Lijst Index voor dagvlinders’ als experimentele indicator. We ontvangen graag uw opmerkingen om de leesbaarheid en bruikbaarheid ervan te verbeteren. Suggesties zijn welkom op helen.michels@inbo.be.
De Rode Lijst Index (RLI) meet veranderingen in de kans op uitsterven van soortengroepen. Alle gemonitorde dagvlindersoorten samen beschouwd is er een lichte verbetering waar te nemen tussen 2011 en 2021. Voor bos- en graslandvlinders is de kans op uitsterven afgenomen, voor heidevlinders bleef ze onveranderd. Ook voor de algemeen voorkomende vlinders blijft die onveranderd.
Figuur 1: Rode Lijst Index voor de dagvlinders in Vlaanderen op basis van de Rode Lijst status in 2001, 2011 en 2021. Een stijgende trend in de RLI betekent dat er meer soorten in een lagere Rode Lijst categorie terechtgekomen zijn en dus een kleinere kans op uitsterven hebben. Wanneer de RLI een dalende trend vertoont, neemt het aantal soorten in hogere Rode Lijst categorieën toe en verhoogt de kans op uitsterven.
Figuur 2: Rode Lijst Index voor de dagvlinders in Vlaanderen op basis van de Rode Lijststatussen in 2001, 2011 en 2021 per biotoopvoorkeur.
Definitie
De Rode Lijst Index (RLI) meet de gemiddelde kans op uitsterven van bepaalde soortengroepen. Dit gebeurt door opeenvolgende Rode Lijsten met elkaar te vergelijken. De RLI kan daardoor gebruikt worden als een indicator voor de toestand van de biodiversiteit. Een waarde van 0 betekent dat alle soorten Regionaal Uitgestorven zouden zijn, een waarde van 1 betekent dat alle soorten in de Rode Lijstcategorie Momenteel niet in Gevaar staan. Een stijgende trend in de RLI wil zeggen dat er meer soorten in een lagere Rode Lijstcategorie terechtgekomen zijn en dus een kleinere kans op uitsterven hebben. Die soorten doen het dus beter.
Bespreking
In 2021 werd de Rode Lijst voor dagvlinders voor de derde maal herzien. In totaal werden er 75 soorten dagvlinders aan de internationale IUCN Rode Lijstcriteria afgetoetst. Met behulp van een zogenaamde Rode Lijst Index (RLI) kunnen we op basis van de vorige Rode Lijsten nagaan hoe het over alle soorten heen gesteld is met de dagvlinders in Vlaanderen. Alle soorten samen beschouwd, gaat het in Vlaanderen op dit moment iets beter met de dagvlinders dan in de afgelopen decennia. Dat is vooral te danken aan enkele recent sterk uitbreidende soorten zoals Kaasjeskruiddikkopje, Braamparelmoervlinder, Scheefbloemwitje, Staartblauwtje, die Vlaanderen in snel tempo gekoloniseerd hebben.
Ook de bosvlinders, zoals Keizersmantel, Grote weerschijnvlinder en Iepenpage, doen het in 2021 opvallend beter. De uitbreiding van de bossoorten is voornamelijk te danken aan het ouder en structuurrijker worden van de bossen in Vlaanderen, maar vermoedelijk ook aan een warmer microklimaat in het bos waardoor meer rupsen kunnen overleven en de populaties groter worden.
De klimaatverandering is ook een mogelijke verklaring voor de uitbreiding van enkele typische graslandsoorten, zoals Bruin blauwtje, Kleine parelmoervlinder en Veldparelmoervlinder. Bij de Veldparelmoervlinder hebben daarnaast lokale beschermingsmaatregelen bijgedragen tot het behoud en de uitbreiding van de soort in de Kempen.
Heidesoorten, waaronder het Gentiaanblauwtje en de Heivlinder, blijven het zeer slecht doen. Ze hebben zich, na een achteruitgang tussen 2001 en 2011, niet hersteld. De combinatie van voortschrijdende versnippering van hun leefgebied, hoge stikstofdepositie en de droogtes van de voorbije jaren maakt het voor vele heidesoorten moeilijk om te overleven (Maes e.a. 2021).
Referenties
Maes, Dirk, Marc Herremans, P Vantieghem, W Veraghtert, Maxime
Fajgenblat, en Hans Van Dyck. 2021. ‘IUCN
Rode Lijst van de dagvlinders in
Vlaanderen 2021’. Rapporten van het {Instituut}
voor {Natuur}- en {Bosonderzoek} 10. Brussel: Instituut voor Natuur-
en Bosonderzoek.
Meer weten?
Rode Lijst Index voor dagvlinders
Publicatiedatum: 30/05/2024
Technische informatie
- Periodiciteit: tienjaarlijks
- Volgende update: onbekend
- Databereik: 2001 - 2021
Databron
- Producent: Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek
- Dataset: Rode Lijsten
- Gegevensinzameling: Zie (Maes e.a. 2021)
Berekeningswijze
De Rode Lijst Index wordt berekend aan de hand van de volgende formule (Bubb e.a. 2009).
Met Wc(t,s) het gewicht voor categorie C voor soort s op tijdstip t. Wex is het gewicht voor de categorie Regionaal Uitgestorven. N is het aantal soorten dat op tijdstip t beoordeeld is.
Het aantal soorten in elke Rode Lijstcategorie wordt dus vermenigvuldigd met het gewicht per categorie (die gaan van 0 voor Momenteel niet in Gevaar, 1 voor Bijna in Gevaar, 2 voor Kwetsbaar, 3 voor Bedreigd, 4 voor Ernstig Bedreigd, 5 voor Regionaal Uitgestorven). De producten worden opgeteld en gedeeld door het maximum product (het aantal beoordeelde soorten vermenigvuldigd met het grootste gewicht). Dit wordt afgetrokken van 1. Het resultaat is een index die varieert tussen 0 en 1.
Opmerkingen bij de gegevenskwaliteit en betrouwbaarheid
De berekeningswijze vereist dat dezelfde set aan soorten op de verschillende tijdstippen wordt beoordeeld en dat de enige reden voor verandering van categorie het resultaat is van een echte verbetering of verslechtering van de Rode Lijststatus, en dus niet het resultaat van verbeterde kennis, nieuwe soorten of taxonomische revisies (Bubb e.a. 2009).
Download
Broncode indicator: rode_lijst_index.Rmd
Broncode metadata: metadata_rode_lijst_index.Rmd
| Beschrijving | Gegevens | Metadata |
|---|---|---|
| Rode Lijst Index dagvlinders in Vlaanderen | rli_vlaanderen.csv | rli_vlaanderen.yml |
| Rode Lijst Index dagvlinders in Vlaanderen per biotoopvoorkeur | rli_biotoop.csv | rli_biotoop.yml |
Referenties
Bubb, P. J., S. H. M. Butchart, B. Collen, H. Dublin, V. Kapos, C.
Pollock, S. N. Stuart, en J-C. Vié. 2009. ‘IUCN
Red List Index -
Guidance for National and
Regional Use.’ Gland, Switzerland:
IUCN.
Maes, Dirk, Marc Herremans, P Vantieghem, W Veraghtert, Maxime
Fajgenblat, en Hans Van Dyck. 2021. ‘IUCN
Rode Lijst van de dagvlinders in
Vlaanderen 2021’. Rapporten van het {Instituut}
voor {Natuur}- en {Bosonderzoek} 10. Brussel: Instituut voor Natuur-
en Bosonderzoek.
