Nieuwe uitdagingen voor het bosonderzoek
Het bosonderzoek aan het INBO is sterk toegespitst op langlopende monitoring en experimenten die ook internationaal verankerd zijn, zoals voor ICP Forests, de monitoring van bosreservaten en het selectie-onderzoek. Daarbij voeden we het beleid en de maatschappij proactief met nieuwe resultaten en producten, zoals early-detection systemen voor ziektes en plagen via ons diagnosecentrum voor bomen.
Sinds 2017 nemen we een faciliterende rol op om de onderzoeksnoden in kaart te brengen en de afspraken tussen verschillende onderzoekspartners beter te stroomlijnen. Ook met eindgebruikers is er een structurele dialoog via het Gebruikersplatform Bosonderzoek.
De eindgebruikers van ons onderzoek, zoals boseigenaars, bosbeheerders en beleidsmakers, worden steeds meer geconfronteerd met de onzekerheden van de klimaatverandering, in combinatie met milieuvervuiling.
Dit leidt tot allerlei onderzoeksvragen zoals:
- Welke nieuwe risico’s komen op ons af, bv. ziektes, storm, droogte?
- Hoe kunnen we onze bossen klimaatrobuuster maken, bv. door beheer dat meer rekening houdt met het bosmicroklimaat?
- Welke boomsoorten en herkomsten planten we best aan voor een weerbaar bos in de toekomst? Wat zijn de risico’s op ecologisch en economisch vlak?
- Wat is de impact van stikstofdepositie op de gezondheid van onze bossen, in het bijzonder het bodemleven? Kunnen we de gezondheid actief herstellen, b door basische mineralen toe te voegen?
- Welke rol kunnen bossen spelen bij koolstofopslag (zie ook de onderzoeksuitdaging ‘Klimaatmitigatie via ecosystemen’)? En kan de eigenaar vergoed worden voor zijn bijdrage?
Tegelijk is er een verscherpte Europese aandacht voor klimaatbestendige duurzame bossen. Zo wil men dat we meer en beter rapporteren over de toestand van onze bossen en het uitgangsmateriaal dat we inzetten: er zijn initiatieven voor een Europese verordening bosbouwkundig uitgangsmateriaal en een verordening over bosmonitoring. Ook de Europese Bossenstrategie en de Biodiversiteitsstrategie vertrekken van hoge ambities voor bosgezondheid, bosbescherming en bosuitbreiding.
Voor Vlaanderen is er bovendien de specifieke doelstelling om 10.000 ha netto bosuitbreiding te realiseren tegen 2030. Waar kunnen we deze bosuitbreiding best realiseren en welke bebossingstechnieken, soorten en herkomsten geven de beste resultaten?
Om op al deze vragen een antwoord te bieden, moeten we een versnelling hoger schakelen. Dat kan door innovatieve meet- en monitoringstechnieken te gebruiken, zoals remote sensing, deep learning, eDNA, LiDAR, … maar ook door extra mensen in te zetten.
Ook de overlegorganen voor het bosonderzoek, nl. het Onderzoekersplatform en het Gebruikersplatform, blijken heel effectief te zijn: we willen ze verder uitbreiden en versterken.