Kaart van het Brugse Vrije in de Topstukkenlijst
Zeldzaam en onmisbaar: dat concludeerde dr. Jan Trachet (Universiteit Gent) in zijn wetenschappelijk onderzoek over de geschilderde kaart van de kasselrij van het Brugse Vrije van Pieter Pourbus. De opname van het schilderij in de Topstukkenlijst is de terechte erkenning voor een uniek schilderij dat tegelijk de laatste getuige is van het middeleeuwse landschap rondom Brugge.
Schilder en cartograaf
Pieter Pourbus is vandaag vooral bekend als kunstenaar van portretten en schilderijen. Nochtans is de kunstenaar ook de eerste kaartmaker in Vlaanderen die op wetenschappelijke wijze een grote regio gedetailleerd en accuraat afbeeldde.
In 1561 kreeg hij de opdracht van het Brugse Vrije om een kaart te schilderen van haar hele territorium. Tien jaar werkte hij aan het schilderij en hij voerde het meetwerk zelf uit.
Oog voor detail
Het is een uitzonderlijk gedetailleerde weergave van het laatmiddeleeuws kustlandschap voordat de Tachtigjarige Oorlog en moderne inpolderingen grote delen van dat landschap veranderen. Het hele landschap, met inbegrip van individuele huizen, sluizen, dijken, kastelen, poortgebouwen en grenspalen is figuratief, topografisch en geometrisch correct afgebeeld. Het schilderij is dus een uniek cartografisch document dat zijn gelijke niet kent in Vlaanderen en bij uitbreiding in heel Noordwest-Europa.
Gedeeltelijk bewaard
De kaart is nog slechts voor één vierde bewaard. Het stelt het noordoostelijk gedeelte van het Brugse Vrije voor, van Brugge tot Zeeland. Dat het origineel vier maal zo groot was, is bekend dankzij de exacte kopie die gemaakt is door Pieter II Claeissens (1597-1601) en het volledige Brugse Vrije tussen IJzer en Westerschelde afbeeldt.
Digitaal toegankelijk
De kaart kun je bezichtigen in het Stadsarchief van Brugge. Wil je de kaart liever vanuit je eigen zetel raadplegen, surf dan naar Geopunt. Dankzij een samenwerking van Musea Brugge, het agentschap Onroerend Erfgoed, Universiteit Gent en Digitaal Vlaanderen is dit topstuk in digitale vorm toegankelijk. Het is een mooi voorbeeld van hoe technologie ingezet kan worden om historische documenten te bewaren en beschikbaar te stellen voor iedereen.
Over de Topstukkenlijst
Het Topstukkendecreet zorgt voor de bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten met een bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis.
Op basis van het decreet wordt een Topstukkenlijst van zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen opgesteld. Voor die beschermde voorwerpen gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen. Dit erfgoed behouden is van groot belang. Daarom kun je hiervoor restauratiesubsidies aanvragen.