Overslaan en naar de inhoud gaan

JoKER (kind- en jongereneffectrapport)

Wat

Het kind- en jongereneffectrapport, of kortweg het JoKER, peilt naar de effecten van nieuwe regelgeving op kinderen en jongeren. Elke keer dat een minister bij het Vlaams Parlement een ontwerp van decreet indient dat rechtstreeks raakt aan het belang van personen jonger dan 25 jaar, moet dat ontwerp vergezeld zijn van een JoKER.

Een JoKER is enkel verplicht voor ontwerpdecreten. Bij voorstellen van decreet op parlementair initiatief, besluiten van de Vlaamse Regering, ministeriële besluiten en omzendbrieven hoeft er geen JoKER opgemaakt te worden.

Een geplande regelgeving ‘raakt rechtstreeks’ aan het belang van personen jonger dan 25 jaar, als het een impact heeft op hun leefwereld. Dat is vanzelfsprekend wanneer ze de doelgroep zijn (zoals in onderwijs en jeugdhulp). Maar vaak zijn ze niet de (enige) beoogde doelgroep van een beleidsmaatregel, maar worden ze er wel door beïnvloed (zoals bij rijopleidingen en natuurbeheer).

De decretale verplichting om een kindeffectrapport (KER) op te maken bij het voorontwerp van een decreet, bestaat sinds 1997. Sinds 2008 werd dat KER uitgebreid tot een JoKER. De opmaak van een JoKER gebeurt aan de hand van vijf reflectievragen.

De bevoegde minister en administratie zijn verantwoordelijk voor de opmaak van een JoKER bij de indiening van een decreet, en betrekken daarbij het aanspreekpunt jeugd- en kinderrechtenbeleid. Ze kunnen ook hulp vragen aan het Departement Cultuur, Jeugd en Media. 

Praktisch

Sinds de inwerkingtreding van het nieuwe Jeugddecreet en het uitvoeringsbesluit is de nieuwe JoKER-werkwijze als volgt: het JoKER wordt telkens integraal opgenomen in de memorie van toelichting, meer bepaald in de rubriek ‘Impactanalyse’. Het is dus niet langer vereist om het JoKER volgens het RIA-sjabloon op te maken en als bijlage aan de memorie van toelichting te voegen. Er is geen vast sjabloon meer, maar het departement Cultuur, Jeugd en Media stelt een leidraad ter beschikking. Andere beleidsdomeinen zijn vrij om het JoKER vormelijk op te maken hoe ze wensen, zolang inhoudelijk de essentie van het JoKER in de tekst vervat is.

Art. 7 van het Jeugddecreet bepaalt wat de essentie van een JoKER is:

  1. Een beschrijving van het effect van de voorgenomen beslissing op de situatie van het kind of de jongere;
  2. Een beschrijving van het effect op de situatie van het kind of de jongere zonder de voorgenomen beslissing;
  3. Alternatieven voor de voorgestelde beslissing, vooral een beschrijving van de beoogde maatregelen om belangrijke nadelige gevolgen van de beslissing voor de situatie van het kind of de jongere te vermijden, te beperken en zo mogelijk te verhelpen.

Momenteel werkt het departement aan een update van de leidraad voor de opmaak van een JoKER. Het JoKER kan alvast opgemaakt worden aan de hand van vijf volgende reflectievragen:

  1. Waarom: situering en doelstelling

Schets de maatschappelijke uitdaging, de algemene of specifieke beleidsdoelstellingen, en welke impact die hebben op kinderen en jongeren. Beschrijf de juridische en politieke context.

  1. Wie: doelgroep

Beschrijf kinderen en jongeren als doelgroep, en waar nodig als subdoelgroepen. Kijk daarbij naar het Kinderrechtenverdrag en andere mensenrechtenverdragen en hou rekening met intersectionaliteit.

  1. Wat: analyse van de effecten

Beschrijf de effecten op kinderen en jongeren en op hun rechten. Maak minstens een vergelijking tussen de nuloptie (de huidige situatie) en de gekozen beleidsoptie.

  1. Hoe: uitvoering, monitoring en evaluatie

Beschrijf hoe de ingeschatte effecten na goedkeuring worden opgevolgd of opgevangen. Vermeld hoe bij de uitvoering aandacht zal besteed worden aan monitoring en evaluatie van de effecten op kinderen en jongeren.

  1. Met wie: participatie van kinderen, jongeren en/of hun vertegenwoordigers

Betrek kinderen en jongeren en/of hun vertegenwoordigers en maak gebruik van onderzoek. Beschrijf het participatietraject. 

Toezicht op JoKER

De Vlaamse minister van Jeugd, bevoegd voor de coördinatie van de rechten van het kind, ziet toe op de naleving van de kind- en jongereneffectrapportageverplichting. Daarnaast geeft het Departement Cultuur, Jeugd en Media advies over het JoKER binnen twaalf werkdagen na de aanvraag van het wetgevingstechnisch en taalkundig advies.

Net als voor andere formele vormvereisten, houdt de Raad van State mee een oogje in het zeil. Ze oordeelde al in zeer uiteenlopende dossiers dat een JoKER moest toegevoegd worden.

Het Vlaams Parlement en de adviesraden zijn vrij om op te volgen of een vereiste JoKER wel werd opgemaakt, én om gebruik te maken van de informatie die erin terug te vinden is. Er worden regelmatig schriftelijke vragen gesteld over het JoKER en ook adviezen van het Kinderrechtencommissariaat en de Vlaamse Jeugdraad verwijzen er vaak naar. 

Op vraag van het departement evalueerde Keki in 2012 de werking van het JoKER. Lees het evaluatierapport

Nog vragen

Neem contact op met de experten van het team Jeugd.

Lien Wyckmans
02 553 45 12
Joost Van Haelst
02 553 33 73