JoKER (kind- en jongereneffectrapport)
Wat
Het kind- en jongereneffectrapport, of kortweg het JoKER, peilt naar de effecten van nieuwe regelgeving op kinderen en jongeren. Elke keer dat een minister bij het Vlaams Parlement een ontwerp van decreet indient dat rechtstreeks raakt aan het belang van personen jonger dan 25 jaar, moet dat ontwerp vergezeld zijn van een JoKER.
Praktisch
De decretale verplichting om een kindeffectrapport (KER) op te maken bij het voorontwerp van een decreet, bestaat sinds 1997. Sinds 2008 werd dat KER uitgebreid tot een JoKER. De opmaak van een JoKER gebeurt aan de hand van de JoKER-handleiding.
Ofwel wordt het JoKER toegevoegd als bijlage bij de memorie van toelichting en wordt een synthese van het JoKER dan in de memorie opgenomen onder de rubriek ‘Impactanalyse’; ofwel wordt het JoKER integraal opgenomen in deze rubriek.
De bevoegde minister en administratie zijn verantwoordelijk voor de opmaak van een JoKER bij de indiening van een decreet, en betrekken daarbij het aanspreekpunt jeugd- en kinderrechtenbeleid. Ze kunnen ook hulp vragen aan het Departement Cultuur, Jeugd en Media.
Een JoKER is enkel verplicht voor ontwerpdecreten. Bij voorstellen van decreet op parlementair initiatief, besluiten van de Vlaamse Regering, ministeriële besluiten en omzendbrieven hoeft er geen JoKER opgemaakt te worden.
Een geplande regelgeving ‘raakt rechtstreeks’ aan het belang van personen jonger dan 25 jaar, als het een impact heeft op hun leefwereld. Dat is vanzelfsprekend wanneer ze de doelgroep zijn (zoals in onderwijs en jeugdhulp). Maar vaak zijn ze niet de (enige) beoogde doelgroep van een beleidsmaatregel, maar worden ze er wel door beïnvloed (zoals bij rijopleidingen en natuurbeheer).
Overgangsperiode
Momenteel bevindt de regelgeving rond JoKER zich in een overgangsperiode. Bedoeling is om samen met de goedkeuring/inwerkingtreding van het nieuwe Jeugddecreet (voluit: het decreet over het jeugd- en kinderrechtenbeleid en de ondersteuning van het jeugdwerk), ook de nieuwe JoKER-werkwijze ingang te laten vinden in het besluit ter uitvoering van het Jeugddecreet.
In afwachting van de inwerkingtreding hanteren we vanuit het Departement Cultuur, Jeugd en Media al een pragmatische overgangsregeling, waarbij het JoKER integraal geïntegreerd wordt in de memorie van toelichting, meer bepaald in de rubriek ‘Impactanalyse’. Het is dus niet langer vereist om het JoKER volgens het RIA-sjabloon op te maken en als bijlage aan de memorie van toelichting te voegen. Deze nieuwe werkwijze wordt in de praktijk al toegepast op ingediende JoKERs, maar dient nog een formele bevestiging te krijgen in het besluit ter uitvoering van het Jeugddecreet.
Ook de JoKER-handleiding zal een update krijgen. De opmaak van het JoKER zal verlopen aan de hand van volgende vijf reflectievragen, die je al kunt gebruiken:
- Waarom: situering en doelstelling
Schets de maatschappelijke uitdaging, de algemene of specifieke beleidsdoelstellingen, en welke impact die hebben op kinderen en jongeren. Beschrijf de juridische en politieke context.
- Wie: doelgroep
Beschrijf kinderen en jongeren als doelgroep, en waar nodig als subdoelgroepen. Kijk daarbij naar het Kinderrechtenverdrag en andere mensenrechtenverdragen en hou rekening met intersectionaliteit.
- Wat: analyse van de effecten
Beschrijf de effecten op kinderen en jongeren en op hun rechten. Maak minstens een vergelijking tussen de nuloptie (de huidige situatie) en de gekozen beleidsoptie.
- Hoe: uitvoering, monitoring en evaluatie
Beschrijf hoe de ingeschatte effecten na goedkeuring worden opgevolgd of opgevangen. Vermeld hoe bij de uitvoering aandacht zal besteed worden aan monitoring en evaluatie van de effecten op kinderen en jongeren.
- Met wie: participatie van kinderen, jongeren en/of hun vertegenwoordigers
Betrek kinderen en jongeren en/of hun vertegenwoordigers en maak gebruik van onderzoek. Beschrijf het participatietraject.
Toezicht op JoKER
De Vlaamse minister van Jeugd, bevoegd voor de coördinatie van de rechten van het kind, ziet toe op de naleving van de kind- en jongereneffectrapportageverplichting. Daarnaast geeft het Departement Cultuur, Jeugd en Media advies over het JoKER binnen twaalf werkdagen na de aanvraag van het wetgevingstechnisch en taalkundig advies.
Net als voor andere formele vormvereisten, houdt de Raad van State mee een oogje in het zeil. Ze oordeelde al in zeer uiteenlopende dossiers dat een JoKER moest toegevoegd worden.
Het Vlaams Parlement en de adviesraden zijn vrij om op te volgen of een vereiste JoKER wel werd opgemaakt, én om gebruik te maken van de informatie die erin terug te vinden is. Er worden regelmatig schriftelijke vragen gesteld over het JoKER en ook adviezen van het Kinderrechtencommissariaat en de Vlaamse Jeugdraad verwijzen er vaak naar.
Op vraag van het departement evalueerde Keki in 2012 de werking van het JoKER. Lees het evaluatierapport.
Relevante regelgeving en documenten rond JoKER
Nog vragen
Neem contact op met de experten van het team Jeugd.